Η Γη στερεύει όλο και νωρίτερα

Πηγή: efsyn.gr / Συντάκτης: Τάσος Σαραντής

Φέτος η ανθρωπότητα εξάντλησε τις προμήθειες φυσικών πόρων ενός έτους σε λιγότερο από οκτώ μήνες, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η «δεξαμενή σκέψης» για τη βιωσιμότητα Global Footprint Network (GFN). Ετσι, σε λιγότερο από οκτώ μήνες, η ανθρωπότητα ζήτησε από τη φύση όσα αυτή θα μπορούσε να μας δώσει σε έναν ολόκληρο χρόνο.

Το GFN καταγράφει τις απαιτήσεις της ανθρωπότητας από τον πλανήτη μας (Οικολογικό Αποτύπωμα) σε σύγκριση με τις δυνατότητες της φύσης να ανταποκριθεί σ’ αυτές (βιοϊκανότητα - βιολογική ικανότητα του πλανήτη). Η Ημέρα Εξάντλησης της Γης σηματοδοτεί την ημερομηνία κατά την οποία η ετήσια απαίτηση από τη φύση υπερβαίνει αυτό που η Γη μπορεί να αναγεννήσει σ’ αυτόν τον χρόνο.

Κάθε χρόνο εξαντλούμε όλο και νωρίτερα την ικανότητα της Γης να υποστηρίζει τον τρόπο ζωής μας. Φέτος, η ημέρα που «τερματίσαμε» τα όρια της αντοχής του πλανήτη μας είναι η 13η Αυγούστου, τέσσερις ημέρες νωρίτερα σε σχέση με πέρυσι, ενώ μόλις πριν από 15 χρόνια η αντίστοιχη μέρα ήταν περίπου στις αρχές Οκτωβρίου. Το δε 1970, οπότε και ξεκίνησε αυτός ο ιδιότυπος υπολογισμός, η μέρα που εξαντλήσαμε τη Γη ήταν περίπου στα τέλη Δεκεμβρίου.

Στην ουσία, ο προσδιορισμός της ημερομηνίας που εξαντλούμε τη Γη εξαρτάται από το σημείο στο οποίο η ανθρωπότητα μπαίνει σε οικολογικό χρέος, με βάση την εκτίμηση του GFN. Η ημερομηνία αυτή βασίζεται στη σύγκριση των απαιτήσεων της ανθρωπότητας -όσον αφορά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, τα αλιευτικά αποθέματα, καθώς και τη χρήση των δασών για την παραγωγή ξυλείας- με την ικανότητα του πλανήτη να αναγεννά τους πόρους αυτούς και, φυσικά, της απορρόφησης του εκπεμπόμενου διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

Οι συνέπειες είναι ήδη επώδυνες, με μερικές από αυτές να αφορούν το παγκόσμιο κύμα «κλιματικών» προσφύγων, την έλλειψη πόρων και τις ανυπολόγιστες οικονομικές ζημίες. Εξάλλου, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF), η κρίσιμη κατάσταση της βιοποικιλότητας της Γης επιβεβαιώνεται με επώδυνο τρόπο, καθώς συνολικά οι πληθυσμοί ψαριών, πτηνών, θηλαστικών, αμφιβίων και ερπετών έχουν μειωθεί κατά 52% από το 1970 μέχρι σήμερα. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στα είδη του γλυκού νερού που έχουν υποστεί πληθυσμιακή μείωση 76%, διπλάσια σχεδόν από αυτήν των χερσαίων και θαλάσσιων ειδών.

Το GFN υπολογίζει ότι η ανθρώπινη κατανάλωση για πρώτη φορά άρχισε να υπερβαίνει την ικανότητα της Γης στις αρχές του 1970 και ότι η ημέρα αυτής της υπέρβασης έρχεται σταθερά νωρίτερα από τότε, λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, παράλληλα με την αύξηση της κατανάλωσης σε όλο τον κόσμο.

Σήμερα, ο παγκόσμιος πληθυσμός καταναλώνει τους πόρους που ισοδυναμούν με 1,6 πλανήτες. Ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί στους 2 πλανήτες από το 2030 με βάση τις τρέχουσες τάσεις, ενώ η Ημέρα Εξάντλησης της Γης θα είναι στο τέλος του Ιούνη.

Τον Δεκέμβριο τα σπουδαία

Η συμφωνία για το κλίμα, στην οποία επιδιώκεται να καταλήξουν οι ηγέτες κατά την Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για το Κλίμα που θα πραγματοποιηθεί στο Παρίσι (COP 21) τον Δεκέμβριο, θα εστιάζει στον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2 βαθμούς Κελσίου, σε σχέση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου.

Ο κοινός αυτός στόχος θα απαιτεί από τα κράτη να εφαρμόσουν πολιτικές πλήρους απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2070, σύμφωνα με τις συστάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), κάτι που θα έχει άμεσο αντίκτυπο στο Οικολογικό Αποτύπωμα των χωρών.

Σε μια υπόθεση εργασίας κατά την οποία οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειωθούν ώς το 2030 κατά τουλάχιστον 30% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα και σε συμφωνία με το προτεινόμενο σενάριο του IPCC, η Ημέρα Εξάντλησης της Γης θα μετακινηθεί πίσω στις 16 Σεπτεμβρίου του 2030, υποθέτοντας ότι οι υπόλοιπες συνιστώσες του Αποτυπώματος συνεχίζουν να επεκτείνονται με τον υφιστάμενο ρυθμό, σύμφωνα με το GFN.

Αυτό δεν είναι απίθανο, αφού για παράδειγμα η Δανία έχει επιτύχει μείωση των εκπομπών της με αυτόν τον ρυθμό, καθώς κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες μείωσε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 33%.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι ενώ οι εκπομπές μειώνονταν, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Δανίας αυξανόταν (27% αύξηση μεταξύ 2003 και 2014, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat). Αν και ο υπόλοιπος κόσμος είχε πετύχει τους ίδιους ρυθμούς μείωσης εκπομπών χωρίς να αλλάζει το υπόλοιπο Οικολογικό Αποτύπωμα, η ημέρα υπέρβασης των πόρων της Γης για φέτος θα ήταν στις 3 Οκτωβρίου.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η Δανία έχει ήδη πετύχει ένα βιώσιμο Οικολογικό Αποτύπωμα. Η ανθρωπότητα θα χρειαζόταν τους πόρους 2,85 πλανητών αν όλοι μας ζούσαμε όπως οι Δανοί, γεγονός που θα μετατόπιζε την ημέρα υπέρβασης των πόρων της Γης στις 8 Μαΐου.

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας δυστυχώς ακολουθεί τον φρενήρη ρυθμό εξάντλησης των φυσικών μας πόρων, καθώς ο τρόπος ζωής μας «απαιτεί» 2,5 πλανήτες. Οπως επισημαίνει το ελληνικό τμήμα του WWF, στην Ελλάδα οι ρυθμοί κατανάλωσης μπορούν επίσης να βελτιωθούν σημαντικά, ειδικά αν στρέψει το ενεργειακό της μοντέλο στην εξοικονόμηση και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, υποκαθιστώντας τον λιγνίτη στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Κι αυτό, διότι παραπάνω από το 35% των εκπομπών αερίου του φαινομένου του θερμοκηπίου της χώρας προήλθαν από τον λιγνίτη την πενταετία 2008-2012.