Pink Floyd: Στο μουσείο οι επαναστάτες του ήχου και της εικόνας

Συντάκτης: Ματούλα Κουστένη

Εδώ και μερικές μέρες το πιο διάσημο γουρούνι της μουσικής πετά πάνω από το Μουσείο Victoria & Albert. Ενώ, στις αίθουσές του ένα συγκρότημα-σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής διηγείται την ιστορία του κι «εξηγεί» και στους πιο ανυποψίαστους τι σημαίνει να κάνεις μουσική και γραφιστική επανάσταση συγχρόνως.

Πενήντα χρόνια μετά τη δημιουργία τους, οι Pink Floyd κατακτούν το Λονδίνο πλημμυρίζοντας το V&A με την ψυχεδελική τους υπεροχή και πρωτοπορία (η έκθεση θα διαρκέσει ώς την 1η Οκτωβρίου). Στοίχημα μεγάλο, τόσο για εκείνους, που μετρούν τις δυνάμεις τους πέντε δεκαετίες μετά, όσο και για το μουσείο, που έχει καλομάθει το κοινό σε εκθέσεις που γράφουν ιστορία.

Πιο πρόσφατη η συγκλονιστική ρετροσπεκτίβα-αφιέρωμα στον Μπάουι με τίτλο «David Bowie is...», τα εισιτήρια της οποίας εξαντλήθηκαν γρηγορότερα από ποτέ στην πολύχρονη ιστορία του μουσείου.

Photo by Joel Ryan/Invision/AP

Οπως χαρακτηριστικά έχει δηλώσει ο Μάρτιν Ροθ, διευθυντής του V&A: «Το μουσείο αυτό είναι το τέλειο μέρος για να παρουσιάσει το έργο μιας μπάντας που είναι τόσο αναγνωρίσιμη για τις μοναδικές της οπτικές εικόνες όσο και για τη μουσική της».

Εκθεση «blockbuster» -όπως τη χαρακτήρισαν από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκε- η «Pink Floyd: Their Mortal Remains» περισσότερο θυμίζει ένα εντυπωσιακό και ασύγκριτο ηχητικό και οπτικό ταξίδι στον μοναδικό κόσμο των Βρετανών. Ο τίτλος της έκθεσης προέρχεται από τον γνωστό στίχο «I’ve got a grand piano to prop up my mortal remains» του κομματιού «Nobody Home», που συμπεριλαμβανόταν στο «The Wall».

Οι τρεις ζώντες Pink Floyd (Ρότζερ Γουότερς, Νικ Μέισον, Ντέιβιντ Γκίλμορ) έδωσαν στο μουσείο ό,τι είχαν και δεν είχαν. Μέσα από 350 και πλέον εκθέματα, σπάνια ντοκουμέντα, φωτογραφίες, μουσικά όργανα, πρωτότυπα και αρχιτεκτονικά σχέδια, χειρόγραφα, στίχους, κοστούμια μέχρι και λέιζερ σόου, οι επιμελητές παρακολουθούν την πορεία του συγκροτήματος από το ντεμπούτο τους τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα.

«Battersea power station»

Photo by Joel Ryan/Invision/AP

Από ντοκουμέντα που υπενθυμίζουν την εύθραυστη ψυχή του Σιντ Μπάρετ και τις τεράστιες ποσότητες LSD που κατανάλωνε ώς τις κομμένες σελίδες από το ημερολόγιο του Νικ Μέισον. Από τις πειραματικές προβολές στην αποθέωση της τεχνολογίας. Κι από το πρώτο σινγκλ στην απόλυτη καταξίωση και αποξένωση. Από το σαραβαλάκι ποδήλατο του Σιντ μέχρι το πρώτο φορτηγάκι Bedford που αγόρασαν το 1965.

Ασφαλώς και το κομμάτι των γραφιστικών τους κατακτήσεων έχει εξαιρετική σημασία αν θέλει κάποιος να κατανοήσει σε βάθος τη σπάνια δημιουργική δύναμη των Pink Floyd. Η συνεργασία τους με το στούντιο «Hipgnosis» χάρισε στη μουσική -και όχι μόνο- μερικά από τα πιο αναγνωρίσιμα εξώφυλλα δίσκων όλων των εποχών, τα οποία στην εποχή τους αλλά και ακόμα, έχουν τη δύναμη να ιντριγκάρουν ξανά και ξανά το μυαλό των ακροατών.

Μεταξύ αυτών, ασφαλώς, το παρθενικό τους άλμπουμ «The Piper at the Gates of Dawn», που κυκλοφόρησε στη Βρετανία στις 5 Αυγούστου 1967 (δύο μήνες μετά έφτασε και στην Αμερική). Στο ιστορικό εξώφυλλο τα πορτρέτα των μελών του γκρουπ απεικονίζονται μέσα από έναν «καλειδοσκοπικό» φακό που είχε χαρίσει στον φωτογράφο μόδας Vic Singh ο Τζορτζ Χάρισον (μην ξεχνάμε πως ο πρώτος αυτός δίσκος τους ηχογραφήθηκε στα στούντιο της Abbey Road, τη στιγμή που παραδίπλα οι Beatles έγραφαν το έπος «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band»).

Τα ψυχεδελικά πορτρέτα, οι φευγάτες μουσικές, oι φορτισμένοι στίχοι, οι πειραματικές ενορχηστρώσεις και φυσικά τα παρδαλά ρούχα της Thea Porter που φορούσαν σφράγισαν ανεξίτηλα την εικόνα των Pink Floyd με το καλημέρα.

Είναι χαρακτηριστικό πως το «Hipgnosis» αλλά και ο τέταρτος δίσκος τους «Ummagumma», που κυκλοφόρησε το 1969, είναι τα τελευταία άλμπουμ στα οποία υπήρχαν τα πρόσωπά τους. Από τότε και μέχρι τέλους τα εξώφυλλά τους παραδόθηκαν άνευ όρων στους γραφίστες.

Υπάρχουν βέβαια και στιγμές μεγάλης συγκίνησης στην έκθεση, όπως αυτές που αφορούν την περίοδο που ο Σιντ Μπάρετ αμετάκλητα πια υπέκυψε στους προσωπικούς του δαίμονες και τις ουσίες. Μετά την αποχώρησή του σχεδόν όλοι -ακόμα και οι μάνατζερ του γκρουπ- θεωρούσαν τους Pink Floyd χαμένη υπόθεση και αντιμετώπιζαν τον αντικαταστάτη του Ντέιβιντ Γκίλμορ με αδιανόητη επιφύλαξη.

Οσο για την περιπέτεια με το γουρούνι (σήμα κατατεθέν τους), εννοείται πως η έκθεση φροντίζει ώστε να μάθουν και οι νεότερες γενιές την περίφημη ιστορία του: Κατ’ αρχάς η ιδέα να τοποθετήσουν ένα φουσκωμένο γουρουνάκι να ίπταται ανάμεσα στα μεγάλα φουγάρα του εργοστασίου ενέργειας στο Battersea του Λονδίνου ήταν του Ρότζερ Γουότερς (αυτός ήθελε να είναι το εξώφυλλο του δίσκου τους «Animals»).

Οχι ένας και δύο, αλλά 14 φωτογράφοι επιστρατεύτηκαν για να το απαθανατίσουν, αλλά καθώς το σχοινί που το κρατούσε έσπασε, το γουρούνι-ζέπελιν βρέθηκε ανεξέλεγκτο στον ουρανό του Λονδίνου και δημιούργησε πανικό μέχρι και στους πιλότους του αεροδρομίου του Χίθροου.

Ωστόσο, αδιαμφισβήτητα η κορυφαία στιγμή αλλά και το μεγαλύτερο στοίχημα του brand Pink Floyd ήταν το «The Dark Side of the Moon», καθώς το γκρουπ αποφάσισε να λανσάρει το εξώφυλλο που απεικόνιζε το χαρακτηριστικό πρίσμα σε μια εποχή που έσφυζε από εντυπωσιακές εικόνες: από τον Μπάουι που τρέλαινε τους πάντες με τα κοστούμια και τις μεταμορφώσεις του μέχρι τα μυστικά σύμβολα των Led Zeppelin.

Οπως παρατηρεί και η «Γκάρντιαν»: «Για τους πιο κυνικούς το «Dark Side of the Moon» ήταν ένα απίστευτα απλό κομμάτι που προέκυψε από μια καλοδουλεμένη ομάδα. Ωστόσο, ποιος παραβλέπει ότι 44 χρόνια μετά την κυκλοφορία του παραμένει το πρώτο πράγμα που σκέφτεται κανείς όταν ακούει το όνομα Pink Floyd;». Λογικό, λοιπόν, να έχουν χαρίσει στον δίσκο ένα ολόκληρο δωμάτιο για πάρτη του!