Ένας νέος διαφορετικός κόσμος ξημερώνει και η παλιά Ευρώπη ξαφνικά νιώθει μόνη της

Γιάννης Δαμέλλος

Τα νέα για την προσέγγιση μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας δεν ήταν μόνο συγκλονιστικά για τους παραδοσιακούς συμμάχους της Αμερικής, τους Ευρωπαίους. Ήταν η χαριστική βολή στη σχέση μεταξύ των δύο πλευρών που οδηγήθηκε στα άκρα όταν ο Τραμπ εξαπέλυσε τους δασμούς του κατά της Γηραιάς Ηπείρου. Πριν ακόμα όμως οι δασμοί ανακοινωθούν και η προσέγγιση με τον Πούτιν γίνει γνωστή, οι μισοί Ευρωπαίοι πολίτες σύμφωνα με την έρευνα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR)  ήδη θεωρούσαν τις ΗΠΑ μόνο ως «αναγκαστικό εταίρο», ποσοστό υπερδιπλάσιο από εκείνους που έβλεπαν την Ουάσινγκτον ως πραγματικό «σύμμαχο».

Ο Pawel Zerka, ανώτερος συνεργάτης στο ECFR, δήλωσε στο Newsweek την Τετάρτη ότι τα ευρήματα δείχνουν ότι οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν την ευκαιρία να προσαρμόσουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τις διατλαντικές σχέσεις.

Η δημοσκόπηση του ευρωπαϊκού think tank δίνει μια εικόνα της κοινής γνώμης στην ήπειρο σχετικά με το τι σημαίνει η διακυβέρνηση του Ντόναλντ Trump για τους διεθνείς δεσμούς.

Η δημοσκόπηση προηγήθηκε των ανακοινώσεων του Trump σχετικά με τους δασμούς για την Κίνα, τον Καναδά και το Μεξικό και της σύγκρουσής του με τη Δανία λόγω της ώθησής του να αποκτήσει το αυτόνομο έδαφος της Γροιλανδίας. Ωστόσο, το ECFR σημείωσε ότι δεν υπήρχε λόγος οι Ευρωπαίοι να πιστεύουν ότι ο Τραμπ είχε αλλάξει τη γνώμη του για την ΕΕ από το 2018, όταν την αποκάλεσε «εχθρό». Και τα γεγονότα τους δικαίωσαν.

Μετά την εκλογική νίκη του Τραμπ στις ΗΠΑ, το ECFR διεξήγαγε τη δημοσκόπηση καθ' όλη τη διάρκεια του Νοεμβρίου σε δείγμα 18.507 ατόμων σε 14 ευρωπαϊκές χώρες, τρεις από τις οποίες δεν είναι μέλη της ΕΕ (Ηνωμένο Βασίλειο, Ελβετία και Ουκρανία).

Οι μισοί (50%) των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι οι ΗΠΑ ήταν ένας «αναγκαστικός εταίρος» και όχι σύμμαχος, με το μεγαλύτερο ποσοστό να έχει αυτή την άποψη σε χώρες παραδοσιακά κοντά στις ΗΠΑ, όπως η Ουκρανία (67%), η Εσθονία (55%) και η Δανία (53%).

Λίγο περισσότερο από το ένα πέμπτο (21%) θεωρεί τις ΗΠΑ ως σύμμαχο, με χαμηλότερα ποσοστά να καταγράφονται στη Γερμανία (19%), τη Γαλλία (14%) και τη Βουλγαρία (11%).

Ο Zerka δήλωσε στο Newsweek ότι σε αντίθεση με την πρώτη θητεία του Trump, οι ευρωπαϊκές χώρες δεν μπορούν πλέον να προσποιούνται ότι η διακυβέρνηση του ήταν μια ανωμαλία και έκτοτε έχουν αναγνωρίσει ότι οι ΗΠΑ αλλάζουν, γεγονός που απαιτεί την προσαρμογή της διατλαντικής σχέσης.

Πρόσθεσε μάλιστα ότι υπάρχει κίνδυνος οι Ευρωπαίοι να διχαστούν, με ορισμένες χώρες να αναζητούν προνομιακές σχέσεις με τον Τραμπ, ενώ άλλες θέλουν να δώσουν προτεραιότητα στην Ευρώπη. Αλλά υπήρχε επίσης μια ευκαιρία για την Ευρώπη να επιβάλει μια νέα σχέση με τις ΗΠΑ.

Το ECFR δήλωσε ότι τα ευρήματά του έδειξαν ότι οι απόψεις για την επιστροφή του Trump ποικίλλουν ανάλογα με τη χώρα και τις πολιτικές προοπτικές.

Το think tank ανέφερε ότι ορισμένα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα ήταν επιφυλακτικά απέναντι στις ΗΠΑ, αλλά η επανεκλογή του Τραμπ τα είδε να επαναξιολογούν την προσέγγισή τους. 

Σημείωσε πως ο Εθνικός Συναγερμός της Γαλλίας (RN) είχε μια «υποτονική» αντίδραση σε σύγκριση με την Άλις Βάιντελ, την υποψήφια καγκελάριο της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD). Αυτό μπορεί επίσης να δείχνει γιατί, σύμφωνα με τα ευρήματα του ECFR, οι ψηφοφόροι του AfD βλέπουν τις ΗΠΑ πιο θετικά από πριν, ενώ η στάση των υποστηρικτών του RN παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη. 

Όσοι υποστηρίζουν παραδοσιακά κόμματα όπως οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU), οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και οι Πράσινοι στη Γερμανία, το PSOE στην Ισπανία ή το Renaissance στη Γαλλία, έχουν αναθεωρήσει την αντίληψή τους για τις ΗΠΑ προς τα κάτω ήδη από το 2023, ανέφερε το ECFR. 

Οι συντάκτες της έκθεσης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν να αναμένουν στρατηγικές, οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις από την πολιτική πλατφόρμα του Trump «Πρώτα η Αμερική». 

Ο Pawel Zerka, ανώτερος συνεργάτης στο ECFR, δήλωσε στο Newsweek: «Οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν πλέον να προσποιούνται ότι ο Trump 1.0 ήταν απλώς ένα ατύχημα.

Πρέπει να σκεφτούν την Αμερική ως μια χώρα που αλλάζει βαθιά και αυτές οι αλλαγές απαιτούν επίσης την προσαρμογή της διατλαντικής σχέσης». 

Το ECFR δήλωσε ότι τα ευρήματά του δείχνουν ότι οι διαφορές πολιτικής στην Ευρώπη - όπως στον πόλεμο στην Ουκρανία - θα μπορούσαν να επιτρέψουν στον Trump να διχάσει τους Ευρωπαίους. Ωστόσο, ο Ζέρκα είπε ότι εν μέσω αυτής της απειλής, ο Τραμπ παρουσίασε επίσης μια ευκαιρία για την ήπειρο επειδή «τίποτα δεν είχε κινητοποιήσει και εστιάσει το μυαλό των Ευρωπαίων στο παρελθον όπως αυτό που συνέβη τώρα».

Αξιζει να δούμε τί θα λένε τώρα, μετά τους δασμούς και την προσέγγιση με τη Ρωσία.