Η «προφητεία» του Κάστρο για Ομπάμα και Πάπα

Πηγή: tovima.gr/

Τις τελευταίες εβδομάδες πολύς λόγος γίνεται για μια προφητική φράση που αποδίδεται στον Φιντέλ Κάστρο, με αφορμή την πρόσφατη προσέγγιση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κούβα. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνέβαλαν στη διάδοσή της. Ο Φιντέλ Κάστρο φέρεται να είπε το 1973 σε συζήτησή του με τον Τσε Γκεβάρα: «Οι Αμερικανοί θα έρθουν να συνομιλήσουν μαζί μας τη μέρα που ο πρόεδρός τους θα είναι μαύρος και ο πάπας Νοτιοαμερικανός» - πράγματα ανήκουστα για εκείνη την εποχή. 

Μετά την αποκατάσταση των σχέσεων των ΗΠΑ με την Κούβα, πριν από μερικούς μήνες αλλά επτά χρόνια μετά την εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο και δύο χρόνια μετά την ανάληψη καθηκόντων του αργεντινού πάπα Φραγκίσκου, η φράση αυτή κυρίευσε το Διαδίκτυο, όχι μόνο στα αγγλικά ή στα ισπανικά αλλά ακόμη και μεταφρασμένη στα αραβικά.

Πολλοί έσπευσαν να αμφισβητήσουν τη γνησιότητα της «προφητείας» και το αν πραγματικά ο Κάστρο είπε κάτι τέτοιο λόγω του ότι στο Διαδίκτυο μεταφέρονται και διαδίδονται δηλώσεις αποσπασματικά ή ακόμη και δηλώσεις που δεν έγιναν καθόλου.

Η εφημερίδα «Le Monde» όπως και το Buzzfeed και το Slate.fr προσπάθησαν να ερευνήσουν τη γνησιότητα της προφητείας. Αν και υποτίθεται ότι ειπώθηκε το 1973, δεν υπάρχει καμία αναφορά σε αυτήν στο Διαδίκτυο πριν από το 2014.

Πρεμιέρα στο Twitter

Η φράση εμφανίστηκε πρώτη φορά στο Twitter στις 17 Δεκεμβρίου 2014, την ημέρα της ανακοίνωσης της διπλωματικής προσέγγισης Αβάνας και Ουάσιγκτον από τον Ομπάμα και τον Ραούλ Κάστρο. Ο δημοσιογράφος Βίνσεντ Μπέβινς, ανταποκριτής στη Βραζιλία των Los Angeles Times, ανέφερε στα αγγλικά μια στιχομυθία μεταξύ Φιντέλ Κάστρο και Τσε Γκεβάρα που κυκλοφορούσε ως πλάκα στις σελίδες του Facebook στη Βραζιλία. Στο tweet του έγραψε: «Τσε: Πότε θα μιλήσουμε στις ΗΠΑ ξανά; Φιντέλ: Οταν ο Πάπας θα είναι Αργεντινός και ο αμερικανός πρόεδρος μαύρος. Τσε: Αντε γ... Φιντέλ». Η φράση έγινε αμέσως viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δημιουργήθηκαν ακόμη και εικόνες για αυτήν. Λίγες μέρες αργότερα το «Paris Match» έγραψε ότι η στιχομυθία διαδόθηκε και στην Αβάνα.

Την άνοιξη του 2015 η συγκεκριμένη φράση ήρθε και πάλι στο προσκήνιο. Αυτή τη φορά, όμως, αποδόθηκε σε διάλογο του Φιντέλ Κάστρο με άγγλο δημοσιογράφο το 1973. Εμφανίστηκε σε άρθρο της αργεντίνικης εφημερίδας «Diario de Carlos Paz» από τον δημοσιογράφο Πέδρο Χόρχε Σολάνς. Ο Σολάνς παραθέτει την ιστορία όπως τη διηγήθηκε στον ταξιτζή Εδουάρδο ντε λα Τόρε, που ήταν ακόμη φοιτητής το 1973, ο αυστραλός δημοσιογράφος Νιλ Μπράιαν Ντέιβιντ.

Σύμφωνα με την εκδοχή αυτή, το 1973 ο Κάστρο πήρε μέρος σε μια συζήτηση με εκπροσώπους του διεθνούς Τύπου. Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν στο αποκορύφωμά του και ο δημοσιογράφος Νιλ Μπράιαν Ντέιβις τον ρώτησε: «Πότε πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να αποκατασταθούν οι σχέσεις ανάμεσα στην Κούβα και τις ΗΠΑ;». Η απάντηση του Κάστρο ήταν: «Οι ΗΠΑ θα έρθουν να συνομιλήσουν μαζί μας όταν θα έχουν πρόεδρο μαύρο και ο κόσμος θα έχει πάπα Λατινοαμερικανό». Το άρθρο αυτό του Σολάνς γνώρισε μεγάλη επιτυχία παγκοσμίως και η φράση διαδόθηκε μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Η «Diario de Carlos Paz» υπερασπίζεται την αξιοπιστία του άρθρου λέγοντας πως μπορούμε να βασιστούμε στην προφορική μαρτυρία του ταξιτζή Εδουάρδο ντε λα Τόρε, αφού η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται συχνά στην Ιστορία και στην επιστήμη.

Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία οπτικοακουστική καταγραφή της συζήτησης αυτής ώστε να είμαστε σε θέση να βεβαιώσουμε ότι συνέβη πραγματικά. Ο Νιλ Μπράιαν Ντέιβιντ ήταν διάσημος δημοσιογράφος που κάλυψε τον πόλεμο στο Βιετνάμ και στην Καμπότζη. Πέθανε το 1985. Μια συνάντηση μεταξύ του Φιντέλ Κάστρο, που είχε επισκεφθεί το Βιετνάμ τον Σεπτέμβριο του 1973, και του δημοσιογράφου Μπράιαν Ντέιβιντ λίγο αργότερα στην Αβάνα είναι πιθανό όντως να συνέβη. 

Aστικός μύθος (;)

Ο «Monde» επικοινώνησε με τον αργεντινό συγγραφέα του άρθρου ο οποίος έδωσε μια εξήγηση για την προφητική απάντηση του Κάστρο: πιστεύει ότι με μια τέτοια απάντηση ήθελε στην ουσία να αποφύγει να απαντήσει γιατί ίσως τον θεωρούσε κατάσκοπο.

Οσοι δυσπιστούν για τη γνησιότητα της φράσης υποστηρίζουν ότι δημιουργήθηκε ένας αστικός μύθος παραφράζοντας μετέπειτα δηλώσεις του Κάστρο. Και η γαλλική εφημερίδα καταλήγει: Αφού δεν υπάρχουν δημοσιογράφοι από εκείνη την εποχή για να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν τη γνησιότητα της φράσης, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν ο Φιντέλ Κάστρο ήταν προφήτης.