ΤΡΙΤΗ ΜΑΤΙΑ: Ο Διογένης στη χώρα των Κινέζων

Ο Μεγαλέξανδρος και ο Διογένης, του Μποστ

Συντάκτης: Νόρα Ράλλη από την Τρίτη Ματιά της Εφημερίδας των Συντακτών

Πρώτη φορά άκουσα τον όρο, στο 3ο Διεθνές Συνέδριο για τη Δημοκρατία, που διοργάνωσαν στην Αθήνα οι International New York Times. «Venture capitalist». Αυτός ήταν ο όρος. Στα ελληνικά σημαίνει αυτόν που διαχειρίζεται «κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου». Με αυτή την ιδιότητα προσκάλεσαν στο βήμα να μιλήσει τον Ερικ Λι, από την Κίνα. Ετσι, για πρώτη φορά είδα και έναν διαχειριστή κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου, ολοζώντανο μπροστά μου. Μια χαρά έμοιαζε...

Ούτε κίτρινα δόντια είχε, ούτε νύχια γαμψά, ούτε ρόλεξ φορούσε, ούτε σιδερογροθιές. Ηταν, μάλιστα, ο μόνος που χαμογελούσε από τους συνομιλητές του, την Αμερικανίδα Πόλα Ντομπριάνσκι, πρώην υφυπουργό των ΗΠΑ για θέματα δημοκρατίας και εξωτερικών υποθέσεων και τον επίσης Κινέζο Μπένι Τάι, καθηγητή Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ.

Και γιατί να μη χαμογελάει; Τους αποστόμωσε, λέγοντας: «Πώς θα μας πουλήσετε (σ.σ. στους Κινέζους) τη Δημοκρατία; Εγώ βλέπω πολίτες να μη θέλουν να πάνε να ψηφίσουν, βλέπω πολιτικούς άλλα να λένε προεκλογικά και άλλα να κάνουν έπειτα, βλέπω τεράστιες κοινωνικές ανισότητες, βλέπω ανθρώπους να πεθαίνουν όχι μόνο στις χώρες τους -που δεν έχουν δημοκρατικά καθεστώτα- αλλά και στη “δημοκρατική” Ευρώπη, στην οποία προσπαθούν να φτάσουν.

Η δημοκρατία, εκτός των άλλων, σημαίνει και έλεγχο της εξουσίας, καθώς και συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα. Προσωπικά, τίποτε από αυτά δεν βλέπω να ισχύει, τουλάχιστον στον βαθμό που θα έπρεπε, στις δυτικές δημοκρατίες σας... Οι Κινέζοι δεν είναι χαζοί. Δεν θα αγοράσουν κάτι που δεν λειτουργεί!» τους κεραυνοβόλησε.

Κάτι προσπάθησαν να ψελλίσουν οι συνομιλητές, κάτι όπως «δεν είναι μόνο οι εκλογές η δημοκρατία», κάτι περί «ισονομίας και λαϊκής εξουσίας», ωστόσο δεν κατόρθωσαν να ξεφύγουν από το να μιλήσουν και οι ίδιοι με όρους αγοράς και χρήματος, συνδέοντας άρρηκτα την έννοια της Δημοκρατίας με την κάλυψη βασικών υλικών αναγκών και του αισθήματος ασφάλειας. «Αν ζουν καλά και δεν φοβούνται, σημαίνει ότι η Δημοκρατία λειτουργεί» δήλωσε η Ντομπριάνσκι. «Μα και μεις στην Κίνα ζούμε καλά και δεν φοβόμαστε» ανταπάντησε ο Λι. «Θέλω να μου πουλήσετε τη Δημοκρατία. Μπορείτε; Οχι» την αποστόμωσε.

Δεν πας να αναμετρηθείς με χαμογελαστούς κεφαλαιοκράτες, παίζοντας στο δικό τους γήπεδο. Δεν πας να αναλύσεις τα πλεονεκτήματα της Δημοκρατίας με όρους κατανάλωσης. Ο Διογένης ο Κυνικός, ο μέγας φιλόσοφος, καλή του ώρα όπου κι αν είναι, μας βλέπει και μας κοροϊδεύει, μπόρεσε και έγινε τρανός, αν και πένητας (δηλαδή, χωρίς καλυμμένες τις καταναλωτικές του ανάγκες, κ. Ντομπριάνσκι μου, ειδική για θέματα Δημοκρατίας ) ακριβώς γιατί ζούσε και δρούσε μέσα σε ένα δημοκρατικό καθεστώς (με τα καλά και τα στραβά του).

Γιατί μόνο σε αυτή την κουτσή, στραβή ή τέλεια, Δημοκρατία, μπορούσε να περιπαίζει φιλοσοφικά όσους τον ελεούσαν και να τους κάνει να τον ακούν σαν σπουδαίο δάσκαλο. Αυτό σημαίνει Δημοκρατία. Να πεινάς, να ζητιανεύεις, να ζεις σε ένα πιθάρι, αλλά το κράτος να σου δίνει καταρχήν το δικαίωμα να μορφωθείς και έπειτα τη δυνατότητα να αναπτύσσεις την ικανότητα να κρίνεις, να αναλύεις και να λες ελεύθερα τη γνώμη σου.

Δημοκρατία θα πει ένας που θέλει, αλλά δεν τον αφήνουν, ένας που θέλει ό,τι ήθελε 40 χρόνια τώρα, μία που θέλει ό,τι ήθελε και αυτός που θέλει τα ίδια 40 χρόνια τώρα, ένα μιντιακό κατασκεύασμα τρίτης γενιάς, ένας φασίστας, ηγέτης δολοφόνων, ένας γραφικός, ένας κομμουνιστής και ένας... πώς να τον πω τώρα... ας τον πούμε «βλέπω παντού δικτατορίες»... όλοι αυτοί λοιπόν να έχουν το δικαίωμα να βγαίνουν και να μιλάνε, και να ξαναμιλάνε και να ορίζουν και να καθορίζουν και να ζητούν ψήφους και αγώνες και υπομονή. Δημοκρατία είναι όλο αυτό.

Να στην πουλήσω κ. Λι μου, δεν μπορώ. Γιατί δεν είναι ούτε για πούλημα, ούτε για ξεπούλημα. Γιατί, με τα στραβά κανιά της μας δίνει τη δυνατότητα -αν θέλουμε βέβαια- να ανοίξουμε τα στραβά μας, να κρίνουμε και να αποφασίζουμε. Να την παίρνουμε από το χέρι και αν δεν μπορεί να καλοπερπατήσει, να τη βοηθάμε να περνάει τον δρόμο απέναντι. Γι΄αυτό.