Το αντιεξουσιαστικό πείραμα της Ροζάβας στα βουνά του Κουρδιστάν

http://agonaskritis.gr/ - Από το κείμενο "Κάποιες σκέψεις πάνω στην κριτική που δέχεται η εξέγερση της Ροζάβας", του Παναγιώτη Ξηρουχάκη - διδάκτορα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και συντάκτη του περιοδικού ZERO GEOGRAPHIC.

Η «γειτονιά» μας έχει πάρει φωτιά. Η Τουρκία φλέγεται, ενώ πολλοί φοβούνται τη «Συριοποίηση» της γείτονας χώρας. Το επαναστατικό κίνημα των Κούρδων είναι πολύ ισχυρό και φαίνεται ότι αντέχει τα χτυπήματα, τόσο του Ερντογάν στη Τουρκία, όσο και των τζιχαντιστών στη Συρία. Το επαναστατικό κίνημα αυτό χαρακτηρίζεται από μία διαφοροποίηση σε σχέση με το παρελθόν του. Πολλά έχουν λεχθεί τόσο για την «αντιεξουσιαστική» στροφή του PKK, όσο για τις προσπάθειες των Κούρδων της Συρίας που ακολουθώντας τα προτάγματα του Μπούκτσιν προσπαθούν να ζήσουν με τον τρόπο που θέλουν και ταυτόχρονα πολεμούν τον ΙSIS.

Mια νέα όμως ιδεολογική «μάχη» εντός του διεθνούς επαναστατικού χώρου έχει ξεσπάσει κατά πόσον υπάρχει κάτι πραγματικά επαναστατικό στον αγώνα του PKK στην Τουρκία και στο κοινωνικό πείραμα της Ροζάβας. Πολλοί αποκαλούν ειρωνικά το μόρφωμα που έχει δημιουργηθεί στο γεωγραφικό χώρο της τελευταίας, σαν «αναρχικό» κράτος.

Κριτική επίσης δέχονται οι κούρδοι της Συρίας για τη συμμαχία τους με τις ΗΠΑ. Όσο για το PKK η κριτική για το παρελθόν του δεν μπορεί παρά να έχει ισχυρή βάση. Στο παρελθόν υπήρξε σταλινικό μόρφωμα που είχε διαπράξει και εγκλήματα για τα οποία είχε δεκτεί και δίκαιη κριτική.

Η κριτική για το σημερινό PKK προέρχεται κυρίως από αριστερούς χώρους (όχι ευτυχώς από όλη την αριστερά) που δε μπορούν να δεκτούν ότι η λενινιστική πρωτοπορία πήγε περίπατο. Είναι με λίγα λόγια μία ανταγωνιστική κριτική (και γι αυτό είναι στην ουσία της κακοπροαίρετη) που σε οτιδήποτε επαναστατικό που δεν έχει σχέση με τον μαρξισμό και λενινισμό θα ψάχνουν για τα αρνητικά του (ώστε να επιβεβαιωθούν οι ίδιοι) και ποτέ για τα θετικά του. Για εκείνους λοιπόν τους αριστερούς, οτιδήποτε δεν έχει την έγκριση τους είναι καταδικαστέο ή απλά αδιάφορο (αφού εξαρχής το βλέπουν ανταγωνιστικά ως προς τη δικιά τους ιδέα για επανάσταση). Επίσης, ελάχιστα αφορούν οι κριτικές που η Ροζάβα δέχεται πχ από μία μερίδα των μαοϊκών. Άλλωστε δε χρειάζεται και πολύ μυαλό για να καταλάβει κανείς ότι δεν είναι εύκολο για κάποιους να συγχωρέσουν ότι το PKK που κάποτε ήταν μαοϊκό κόμμα πέρασε (έτσι τουλάχιστον δηλώνει) στο ελευθεριακό στρατόπεδο.

Ωστόσο, αν δούμε την κριτική που δέχεται εντός του ελευθεριακού κινήματος (κριτική πολλές φορές καλοπροαίρετη αφού γίνεται από άτομα που στηρίζουν όπως μπορούν τους αγώνες των κούρδων) θα έρθουμε αντιμέτωποι με πραγματικά λάθη και αντιφάσεις του Κούρδικου κινήματος (όπως η μη έμφαση σε αυτή τη χρονική φάση στον ταξικό πόλεμο) που σε τελική ανάλυση οφείλει (σύμφωνα άλλωστε με ίδια του τα μανιφέστα) να μείνει κοντά στα αντιεξουσιαστικά προτάγματα. Η κριτική από τη φύση της είναι μία σωστή διαδικασία, ειδικά αν δεν περιέχει φαρμάκι. Κανείς δεν έχει το αλάθητο. Υπάρχουν όμως και κάποιοι που αδιαφορούν (ή και καταδικάζουν) τη Ροζάβα. Πιστεύουν ότι εκεί δε μπορούν να ανθήσουν τα λουλούδια της ελευθερίας.

Είναι κατανοητό ότι αυτό που γίνεται στη Ροζάβα δεν έχει ακριβώς αναρχικό χαρακτήρα (οι ίδιοι άλλωστε δε δηλώνουν αναρχικοί) αλλά έχει πάντως πολλά ελευθεριακά και αντιεξουσιαστικά στοιχεία.Υπάρχουν πιθανώς άνθρωποι που αδιαφορούν για τη Ροζάβα γιατί δεν είναι ένας καθαρά αναρχικός αγώνας. Υπάρχουν και άλλοι αναρχικοί που αν και θα υποστήριζαν και άλλα κινήματα (εκτός των αμιγώς αναρχικών), δεν το κάνουν για την περίπτωση της Ροζάβας γιατί θεωρούν ότι τα ελευθεριακά στοιχεία εκεί δεν είναι κυρίαρχα.

Πάντως, θα πρέπει επιτέλους να σκεφτούμε τι εννοούμε όταν μιλάμε για ανατροπή του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος. Αυτή η διαδικασία (της ανατροπής) είναι κάτι τέλειο; Και υπήρξε ποτέ επανάσταση ή εξέγερση εντός του ελευθεριακού κινήματος που να ήταν τέλεια; Ή ακόμα υπήρχε μέχρι τώρα αναρχική επανάσταση ή εξέγερση που να εκπληρούσε σε υψηλό βαθμό αυτό που εννοούμε αναρχία; Eιλικρινά νομίζω ότι πολύ κόσμος έχει ρομαντικοποιήσει το παρελθόν. Σε σημείο όμως να συγκρίνει τα πάντα με εκείνο και έτσι να χάνει το παρόν. Άποψη του γράφοντος είναι ότι και στο παρελθόν τα πράγματα δεν ήταν τόσο ρόδινα και καθαρά. Για εκείνους που αδιαφορούν για τη Ροζάβα, γιατί δεν είναι μία καθαρά αναρχική κίνηση, θα αντιτάξω ότι και στις «καθαρές» αναρχικές επαναστάσεις ή εξεγέρσεις έγιναν λάθη.

Μέλη της Ταξιαρχίας Ντουρούτι του αναρχικού CNT
κατά τον ισπανικό εμφύλιο

Ας ξεκινήσουμε με το πιο γνωστό παράδειγμα αναρχικής επαναστατικής δράσης. Μιλάμε βέβαια για την «αναρχική καταλωνία» και το ρόλο των αναρχοσυνδικαλιστών στη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου (1936-1939). Ήταν όλα τόσο τέλεια τότε; Να τονίσω λοιπόν ότι η πανίσχυρη τότε CNT αναγκαστικά δέχτηκε να κάνει συμβιβασμούς που σήμερα θεωρούνται από πολλούς ως αδικαιολόγητοι. Επίσης οι αναρχικοί τότε συμμετείχαν στην κυβέρνηση λαμβάνοντας μάλιστα δυο υπουργεία. Γιατί τα αναφέρω όλα αυτά; Όχι για να μειώσω τον αγώνα αυτών των ανθρώπων. Απλά για να καταδείξω ότι η επανάσταση δεν είναι κάτι το εύκολο και το σίγουρο. Σημαίνει αβεβαιότητα και λάθη. Γιατί επανάσταση δε σημαίνει μόνο ρήξη με το υπάρχον σύστημα αλλά σημαίνει και ρήξη μέσα στον ίδιο τον επαναστάτη που κολυμπάει πια σε αχαρτογράφητα νερά και βλέπει ότι πολλά από αυτά που πίστευε δε μπορούν να εφαρμοστούν.

Ρώσοι  και όχι μόνο,αναρχικοί στο Μάχνο κατά τη Ρωσική Επανάσταση

Άλλο παράδειγμα είναι αυτό του κινήματος του Μάχνο. Αν και τελικά πολέμησε πλάι στους μπολσεβίκους τελικά ηττήθηκε από τους τελευταίους που του επιτέθηκαν απρόκλητα όταν ο τελευταίος είχε συντρίψει τους Λευκους αντεπαναστάτες και η Ουκρανία βρισκόνταν πλέον υπό τον επαναστατικό έλεγχο. Έκανε πιθανώς λάθος που συμμάχησε μαζί με τους μπολσεβίκους αλλά αυτό σημαίνει ότι ο αγώνας του δεν άξιζε; Αμφιβάλω. Θεωρώ το κίνημα της Μαχνοβίτσας πολύ σημαντικό για πολλούς λόγους που δεν είναι επί του παρόντος. Αναφέρω μόνο ενδεικτικά την επιρροή που είχε και έχει στο διεθνές αντιεξουσιαστικό κίνημα.

Τα παραδείγματα που ανέφερα είναι μόνο μερικά από τα πολλά. Καμία επανάσταση ή εξέγερση (πχ η Παρισινή Κομμούνα, ο Μάης του 68, το κίνημα του Σαντίνο, οι Ζαπατίστας) που είχε έντονα αναρχικά ή αντιεξουσιαστικά χαρακτηριστηκά δεν ήταν τέλεια. Και ξέρετε κάτι: δε μπορούσε να είναι τέλεια. Γιατί πέρα από όλα τα άλλα, επανάσταση και εξέγερση σημαίνουν ρήξη με την υπάρχουσα επαναστατική θεωρία και δημιουργία νέων πρακτικών και προοπτικών. Αν τώρα οι επαναστάτες έπραξαν σωστά θα το κρίνει η ιστορία.

Αφού ξεκαθάρισα προηγουμένως ότι κριτική είναι απαραίτητη και πρέπει πάντα να γίνεται, θέλω να καταλήξω στο εξής. Όλοι αυτοί οι ιδεολογικά καθαροί (πιουρίστες της αναρχίας) που αδιαφορούν για το κίνημα των κούρδων, να ξανασκεφτούν μήπως τους αδικούν. Και ο πιο καλός τρόπος είναι διαβάζοντας την ιστορία του αναρχικού και ελευθεριακού κινήματος. Μια ιστορία γεμάτη λάθη. Μόνο που η ιστορία έτσι μόνο προχωρά.

Τέλος δε μπορώ παρά να κάνω μία αναφορά στον τρόπο που οι Ζαπατίστας (ένα από τα πιο ουσιαστικά και σημαντικά επαναστατικά κινηματα της εποχής μας) αντιμετώπισαν την όλη κατάσταση στη Συρία και την Τουρκία. Προσωπικά μου είναι ακατανόητη αυτή η στάση. Πολλοί έχουν γράψει για τις ομοιότητες των δυο κινημάτων και ότι οι κούρδοι εμπνευστήκαν από τους Ζαπατίστας. Είναι ακατανόητο όμως το γεγονός ότι οι Ζαπατίστας (με την επιρροή που μάλιστα έχουν σε διεθνές επίπεδο) δε στήριξαν το κίνημα της Ροζάβας. Ή αν δε συμφωνούν (δικαίωμα τους) γιατί δε πήραν έστω κριτική θέση απέναντι του?

Η ιστορία θα κρίνει την προσπάθεια που γίνεται στη Ροζάβα. Η ιστορία άλλωστε μας κρίνει όλους.

“ ΣΤΗΝ ΑΝΑΡΧΙΑ ΔΕ ΘΑ ΦΤΑΣΟΥΜΕ ΟΥΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΟΥΤΕ ΑΥΡΙΟ ΟΥΤΕ ΠΟΤΕ.ΣΤΗΝ ΑΝΑΡΧΙΑ ΘΑ ΠΟΡΕΥΟΜΑΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΑΥΡΙΟ ΚΑΙ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ» – ΕΡΙΚΟ ΜΑΛΑΤΕΣΤΑ