Κλειστά σύνορα και αντεστραμμένη αλληλεγγύη

Η Εφημερίδα των Συντακτών / Άρθρο: Το αντεστραμμένο δρομολόγιο της αλληλεγγύης
Συντάκτες: Δημήτρης Αγγελίδης, Γιώργος Παγούδης, Ανθή Παζιάνου, Μάνος Τσαλδάρης
Άρθρο: Στην Ειδομένη ακόμα περιμένουν Αποστολή: Απόστολος Λυκεσάς

Το αντεστραμμένο δρομολόγιο της αλληλεγγύης

Στα τέλη του περασμένου καλοκαιριού, η δημοτική αρχή Λέσβου και συλλογικότητες αλληλεγγύης στους πρόσφυγες, είχαν διατυπώσει την πρόταση να μεταφέρονται οργανωμένα και νόμιμα με ναυλωμένα πλοία οι πρόσφυγες και οι μετανάστες από τα παράλια της Τουρκίας στην Ελλάδα, για να μη βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τους, διασχίζοντας το Αιγαίο με τα φουσκωτά, και για να μην αναγκάζονται να πληρώνουν αδρά τα δίκτυα των διακινητών. Την ιδέα την είχε βρει πολύ καλή και ο εκπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα Γιαν Γιαράμπ, που είχε επισκεφτεί τη χώρα μας και είχε δώσει συνέντευξη στην «Εφ.Συν.», προειδοποιώντας για το αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί η ξενοφοβική πολιτική της Ευρώπης-φρούριο.

Η πρώτη μέρα

Σήμερα, πρώτη μέρα εφαρμογής της συμφωνίας Ε.Ε. και Τουρκίας, μιας συμφωνίας που επισφραγίζει το δόγμα της Ευρώπης-φρούριο και μαζί την πλήρη κυριαρχία των ξενοφοβικών πολιτικών στην Ευρώπη, η ιδέα των αλληλέγγυων υλοποιείται στο Αιγαίο πλήρως αντεστραμμένη.

Εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες που δεν έχουν εκφράσει την επιθυμία να κάνουν αίτημα ασύλου στην Ελλάδα και κρατούνται το τελευταίο διάστημα στα hotspots της Λέσβου και της Χίου, εκεί που η Ευρώπη και η κυβέρνηση διαβεβαίωναν ότι θα παραμένουν το πολύ 72 ώρες, κάνουν από σήμερα την αντίστροφη διαδρομή, από την Ελλάδα στην Τουρκία, πάνω σε ναυλωμένα τουρκικά πλοία και με τη συνοδεία ισάριθμων αστυνομικών.

Επισήμως, η Ε.Ε. και η κυβέρνηση ισχυρίζονται πως η συμφωνία στοχεύει στην προστασία της ζωής των προσφύγων και μεταναστών από τους κινδύνους του Αιγαίου και την καταπολέμηση των δικτύων των διακινητών. Ομως ο ισχυρισμός δεν πείθει ούτε τους ίδιους. Δεν κρύβουν άλλωστε πως στόχος είναι ο πάση θυσία περιορισμός της προσφυγικής και μεταναστευτικής ροής.

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει ανεπισήμως γνωστά, σε αυτή τη φάση θα επιστρέφονται αυτοί που δεν έχουν εκδηλώσει την επιθυμία να υποβάλουν άσυλο, που αποτελούν πια μια μικρή ομάδα στη Λέσβο. Από τους 2.987 κρατούμενους στη Μόρια της Λέσβου, οι 2.718 έχουν εκδηλώσει επιθυμία να κάνουν αίτημα για άσυλο.

Τόσο αυτοί όσο και οι υπόλοιποι αποτελούνται από διαφορετικές ομάδες εθνικής προέλευσης, γεγονός που σημαίνει πως έγινε κανονικά η ενημέρωση για τα δικαιώματά τους. Σ' αυτούς που δεν έχουν εκδηλώσει αίτημα για άσυλο υπερισχύουν οι μόνοι άντρες, οι περισσότεροι Πακιστανοί, υπάρχουν όμως και Σύροι, Αφγανοί, Ιρακινοί και άλλες εθνικότητες.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, προτίμησαν να επιστραφούν στην Τουρκία παρά να ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα, είτε με σκοπό να προσπαθήσουν να έρθουν στην Ευρώπη από διαφορετική διαδρομή είτε γιατί έχουν συγγενείς στην Τουρκία είτε για τους δικούς τους λόγους ο καθένας.

Οι αρχές προειδοποιούν ότι ο κατάλογος αυτών που επιστρέφονται σήμερα είναι ανοιχτός σε αλλαγές μέχρι την τελευταία στιγμή, καθώς θα αφαιρείται από τη λίστα όποιος τυχόν εκδηλώσει την επιθυμία να ζητήσει άσυλο. Οι ανεπίσημες πληροφορίες αναφέρουν πάντως ότι σήμερα θα ταξιδέψουν 250 κρατούμενοι μαζί με 250 αστυνομικούς, ενώ τις πρώτες ημέρες θα επιστρέφονται Πακιστανοί, Μπανγκλαντεσιανοί και υπήκοοι των χωρών του Μαγκρέμπ και όχι Σύροι, Ιρακινοί και Αφγανοί. Σύμφωνα με σχέδιο που δημοσιοποίησε το ΑΠΕ, μέχρι την Τετάρτη έχει σχεδιαστεί η επιστροφή 750 κρατούμενων, με δύο πλοία τουρκικών εταιρειών που βρίσκονται υπό τη διοίκηση της Frontex.

Στο μεταξύ, συνεχίζονται οι επιστροφές από τη Λέσβο στην Τουρκία, μέσω πλοίου μέχρι την Καβάλα και από κει οδικώς μέσω του Εβρου για τους 480 κρατούμενους του νησιού που είχαν φτάσει πριν από τις 20 Μαρτίου, όταν άρχισε να ισχύει η συμφωνία. Το Σάββατο μεταφέρθηκαν στην Καβάλα 100 κρατούμενοι, ενώ έχουν προγραμματιστεί δρομολόγια για την Τετάρτη και το Σάββατο.

Αιτήματα ασύλου

Ηδη τα ξενοδοχεία της Λέσβου είναι πλήρη από τους αστυνομικούς της Frontex, τα συνεργεία των ξένων τηλεοπτικών δικτύων που έχουν κατακλύσει το νησί και τους παρατηρητές των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σήμερα το πρωί στις 8, συλλογικότητες εθελοντών και αλληλέγγυων καλούν σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το λιμάνι, με αίτημα να σταματήσουν οι απελάσεις.

Στη Χίο, συνεργεία της Υπατης Αρμοστείας κατέγραφαν χτες την πρόθεση των προσφύγων και μεταναστών να κάνουν αίτημα ασύλου, ωστόσο μέχρι το απόγευμα ο αριθμός τους δεν ξεπερνούσε τα 250 άτομα από τα περίπου 1.200 που βρίσκονται στη ΒΙΑΛ, και τα περίπου 100 από τους 800 που βρίσκονται στον νέο καταυλισμό στο λιμάνι.

Ωστόσο, καθώς έχει ηρεμήσει το κλίμα στη ΒΙΑΛ, μετά τα γεγονότα του Σαββατοκύριακου και τις εντάσεις των προηγούμενων εβδομάδων, ο αριθμός όσων εκδηλώσουν επιθυμία για άσυλο ενδέχεται να αυξηθεί σε σύντομο διάστημα.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι σήμερα προβλέπεται η επιστροφή 200 κρατουμένων, κυρίως Πακιστανών και Αφγανών, όχι όμως Σύρων και η μεταφορά των ισάριθμων αστυνομικών συνοδών τους με τουρκικό καταμαράν της γραμμής, που έχει ναυλωθεί από τη Frontex.

Φιλοξενία σε άδειο οικόπεδο

Προορισμός όσων επιστρέφονται είναι το τουρκικό λιμάνι Δεκελί, απέναντι από τη Λέσβο. Σύμφωνα με το ΑΠΕ, οι τουρκικές Aρχές έχουν δηλώσει ότι ετοιμάζουν κέντρο υποδοχής στην περιοχή, ωστόσο εικόνες από το ρεπορτάζ του τουρκικού τηλεοπτικού δικτύου NTV την Παρασκευή έδειχναν μόνο ένα άδειο οικόπεδο. Μέχρι να ετοιμαστεί το κέντρο, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες θα μπορούν πιθανότατα να φιλοξενηθούν σε αθλητικές εγκαταστάσεις της πόλης.

Aλλο κέντρο υποδοχής ετοιμάζεται στο παραθαλάσσιο θέρετρο Τσεσμέ, απέναντι από τη Χίο. Σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές, οι μετανάστες θα ολοκληρώνουν τη διαδικασία καταγραφής και ταυτοποίησης και θα μεταφέρονται στους καταυλισμούς της ενδοχώρας, ωστόσο, οι κάτοικοι της περιοχής αντιδρούν στην παρουσία προσφύγων, εκφράζοντας φόβους για πιθανό πλήγμα στον τουρισμό.

Πληροφορίες αναφέρουν πως η Ερυθρά Ημισέληνος ετοιμάζει νέο προσφυγικό καταυλισμό δυναμικής 5.000 ατόμων στη δυτική Τουρκία, με σκοπό να ανταποκριθεί στις ανάγκες που δημιουργεί η συμφωνία με την Ε.Ε. Την ίδια στιγμή, με σκοπό να περιοριστεί ο αριθμός όσων φεύγουν από τα τουρκικά παράλια, συγκροτήθηκε ειδική αστυνομική υπηρεσία με εντολή να τερματίσει τη ροή μέσω του Αιγαίου μέχρι τον Ιούνιο.

Σύμφωνα με το ΑΠΕ, οι μονάδες της υπηρεσίας και μονάδες ορεινών καταδρομών του στρατού έχουν κλείσει τις διόδους προς το Μπόντρουμ, από όπου γίνεται η αναχώρηση για την Κω, και προς το Ακτσάι, όπου γίνεται η αναχώρηση για τη βόρεια Λέσβο.

Μεταφορά με επεισόδια στη Χίο

Ένταση επικράτησε χθες βράδυ στη Χίο, κατά τη διάρκεια αστυνομικής επιχείρησης, η οποία είχε στόχο τη μετακίνηση 78 μεταναστών από το Κέντρο Κράτησης της ΒΙΑΛ στα Ταμπάκικα, προκειμένου να επαναπροωθηθούν σήμερα στην Τουρκία. Ο στόχος της επιχείρησης έγινε γνωστός στους κατοίκους, οι οποίοι επιχείρησαν να κλείσουν την είσοδο στα Ταμπάκικα, φοβούμενοι ότι η περιοχή τους θα μετατραπεί σε κέντρο μεταγωγών.

Επίσης, υποστήριζαν ότι οι 78 μετανάστες -οι οποίοι φορούσαν χειροπέδες- είναι τα άτομα εκείνα που δημιούργησαν τα γνωστά επεισόδια στη ΒΙΑΛ πριν από λίγες ημέρες. Τελικά, η αστυνομική επιχείρηση ολοκληρώθηκε και οι 78 έφτασαν στα Ταμπάκικα, αφού οι κάτοικοι δέχτηκαν επίθεση από τα ΜΑΤ, κατά τη διάρκεια της οποίας μία γυναίκα τραυματίστηκε και μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο.

Στην Ειδομένη ακόμα περιμένουν

Η αναποφασιστικότητα και η περίσκεψη σχετικά με το μέλλον συντηρεί την ηρεμία που κατά κανόνα επικρατεί στην Ειδομένη και τους άλλους καταυλισμούς των προσφύγων. Για την ώρα, σε ό,τι αφορά τους καταυλισμούς της βόρειας Ελλάδας, η μόνη εστία έντασης καταγράφεται με τους αποκλεισμούς της σιδηροδρομικής γραμμής στην Ειδομένη και της εθνικής οδού από ολιγομελείς ομάδες προσφύγων, που διεκδικούν με πείσμα ακόμη και τώρα το άνοιγμα των συνόρων. Οι «σκληροπυρηνικοί» καταληψίες της γραμμής επενέβησαν και δεν μοιράστηκε το πρωινό, την Κυριακή, ωστόσο δεν έγινε το ίδιο με το μεσημεριανό συσσίτιο, αφού τα άδεια στομάχια των προσφύγων δεν άφησαν περιθώρια να συνεχιστεί η ιδιότυπη διαμαρτυρία αποχής από το φαγητό. Ένας 17χρονος πρόσφυγας αποπειράθηκε να αυτοπυρποληθεί το απόγευμα της Κυριακής στην Εθνική οδό Θεσσαλονίκης-Ευζώνων και σύμφωνα με πληροφορίες δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρεί κάτι τέτοιο. Περιλούστηκε με εύφλεκτο υλικό και απείλησε να βάλει φωτιά αλλά οι ψυχραιμότεροι τον πρόλαβαν και τον σταμάτησαν. 

Ο διήμερος αποκλεισμός της ΠΑΘΕ σε δύο σημεία και μόνο για τα οχήματα διεθνών μεταφορών –στα ΙΧ επιτρέπεται η διέλευση- έχει προκαλέσει εκνευρισμό στους οδηγούς, με αποτέλεσμα επεισόδιο με Έλληνα οδηγό νταλίκας, που απείλησε να περάσει με το όχημά του μέσα από το μπλόκο. Επενέβησαν αστυνομικοί που τον μετέπεισαν να αλλάξει δρομολόγιο και να συνεχίσει από μικρότερους δρόμους. 

Θερμής υποδοχής έτυχε την Κυριακή, στην Ειδομένη μια γυναίκα που έχει ζήσει και επιζήσει των βιαιότερων μορφών ξεριζωμού από την πατρίδα της. Η Νάντια Μουράτ Μπαζί Ταχά, η νεαρή γυναίκα που έγινε σύμβολο στον αγώνα κατά του ISIS, η Κούρδισα Γεζίντι που την απήγαγαν και την βίασαν για να αλλάξει θρήσκευμα βρέθηκε ανάμεσα σε εκατοντάδες συμπατριώτισσες και συμπατριώτες της που έσπευσαν να την χαιρετήσουν και να την ακούσουν. 

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Νάντια Μουράτ επιβεβαίωσε ότι αυτό που κυριαρχεί στην Ειδομένη είναι απογοήτευση καθώς το μοναδικό αίτημα που της κατέθεταν ήταν να ανοίξουν τα σύνορα και η ίδια δεν είχε κανένα καλό νέο για τους αποκλεισμένους. Τους είπε αυτό που επαναλαμβάνουν μάταια για την ώρα τα μεγάφωνα ότι τα σύνορα δεν θα ανοίξουν και ότι θα είναι καλύτερο γι αυτούς να μεταφερθούν σε κέντρα προσωρινής μετεγκατάστασης. 

Στην Ειδομένη βρέθηκε και η υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου που διαπίστωνε νωρίτερα σε δηλώσεις της ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει με επάρκεια το προσφυγικό. Η κ. Φωτίου επιθεώρησε νέες δομές κέντρων κοινωνικής προστασίας για ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες και μετανάστες σημειώνοντας ότι εκτός από τον Άγιο Παντελεήμονα άλλα 280 παιδιά θα στεγαστούν σε αυτές τις δομές τις επόμενες μέρες. Σημείωσε μάλιστα ότι οι δομές αυτές «είναι πιστοποιημένες κρατικές και όχι ΜΚΟ». 

Το περασμένο Σάββατο έγινε ξενοφοβική συγκέντρωση από ελάχιστους κατοίκους της Ειδομένης και τον τόνο έδωσαν βουλευτές της ΝΔ και της Χρυσής Αυγής. Περί τα 60 άτομα συγκεντρώθηκαν στη γέφυρα του Αξιού αποκλείοντας για περίπου 1 ώρα το ρεύμα προς Ειδομένη και αυτό που ξεχώρισε ήταν η δήλωση του βουλευτή Κιλκίς της Ν.Δ. Γιώργου Γεωργαντά ο οποίος ερωτηθείς είπε καθαρά ότι η εκκένωση της Ειδομένης πρέπει να γίνει άμεσα και αν χρειαστεί και με την χρήση βίας. Ξεπέρασε ακόμη και τον χρυσαυγίτη βουλευτή Χρήστο Χατζησάββα, ο οποίος  αρκέστηκε να πει πως «η αστυνομία πρέπει να κάνει την δουλειά της». 

Τέσσερα λεωφορεία με πρόσφυγες έφτασαν το Σάββατο στο στρατόπεδο «722TMX» στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας όπου με υπερπροσπάθεια δημιουργήθηκε μεγάλη υποδομή στην οποία μπορούν να φιλοξενηθούν περίπου 1000 πρόσφυγες. Αυτοψία στο στρατόπεδο «Βογιατζόγλου» στα Λαγκαδίκια πραγματοποίησε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και ο επικεφαλής της στην Ελλάδα Giovanni Lepri. Μαζί του ήταν ο εκπρόσωπος του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής Κώστας Κουσαξίδης και ο εκπρόσωπος του στρατού ταγματάρχης Αργύρης Γραμματικός καθώς και τοπικές αρχές με επικεφαλής τον δήμαρχο Λαγκαδά Γιάννη Καραγιάννη. Στον χώρο θα φιλοξενούνται μόνο οικογένειες προσφύγων με συγκεκριμένα κριτήρια και κατόπιν αίτησης ένταξής τους στο Πρόγραμμα Ασύλου του ΟΗΕ, βάσει του οποίου αφού επιλέγονται, θα μένουν για 2 έως 6 μήνες εδώ και στη συνέχεια, με έξοδα του ΟΗΕ, θα φεύγουν για να μετεγκατασταθούν σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Ο κ. Lepri δεσμεύθηκε ότι τα κτίρια που θα επισκευασθούν θα λειτουργήσουν ως παιδικός σταθμός, ιατρείο, κτίρια διοίκησης και μετά τη λήξη λειτουργίας του κέντρου θα παραχωρηθούν στην τοπική κοινότητα Λαγκαδικίων. 

Στη Βέροια και στο στρατόπεδο «Αρματωλού Κόκκινου» εκτός από τους μεμονωμένους πολίτες, τις κοινωνικές οργανώσεις και τη δημόσια βιβλιοθήκη κινητοποιήθηκαν ακόμη και οι σύνδεσμοί φίλαθλων κι έτσι η επίσκεψη για βοήθεια του συνδέσμου φιλάθλων ΠΑΟΚ συνοδεύτηκε και από αθλητικό... προσηλυτισμό. Τα μηνύματα των παοκτζήδων «αλληλεγγύη, ενότητα, αγάπη, αδελφοσύνη» ήταν ευθεία απάντηση στη ρίψη των γουρουνοκεφαλών πριν μία εβδομάδα. Κι έτσι ιδρύθηκε ο «Σύνδεσμος Φιλάθλων ΠΑΟΚ Συρίας» τα μέλη του οποίου εκτός των άλλων πήραν και τα πρώτα συλλεκτικά μπλουζάκια και ακολούθησε φιλικός ποδοσφαιρικός αγώνας των δύο συνδέσμων που θα μπορούσε να αποτελέσει κεφάλαιο στα βιβλία του Εντουάρντο Γκαλεάνο για το ποδόσφαιρο. Παρά τον φιλικό του χαρακτήρα το παιχνίδι είχε δυνατές φάσεις και αψιμαχίες καθώς και οι δύο ομάδες προσπάθησαν πολύ για την νίκη. Οι Σύριοι παρά την κούραση και την ταλαιπωρία αποδείχθηκαν ανώτεροι και... ξεχνώντας την φιλοξενία φιλοδώρησαν με δύο γκολ τους παοκτσήδες της Βέροιας. Το παιχνίδι παρακολούθησαν πολλοί πρόσφυγες που χειροκρότησαν και τις δύο ομάδες για την προσπάθεια τους. 

Το Σάββατο πραγματοποιήθηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ η πρώτη μιας σειράς επιμορφωτικών συναντήσεων για τις εθελόντριες και τους εθελοντές του ΑΠΘ που δραστηριοποιούνται στους προσφυγικούς καταυλισμούς Διαβατών και ΟΛΘ Θεσσαλονίκης. Παραβρέθηκαν εκ μέρους του ΥΠΕΠΘ ο Γενικός Γραμματέας Δια Βίου Εκπαίδευσης Παυσανίας Παπαγεωργίου, εκ μέρους του ΑΠΘ η αναπληρώτρια πρύτανης Αριάδνη Στογιαννίδου, ο οικοδεσπότης Κοσμήτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ Δημήτρης Μαυροσκούφης και εκ μέρους του Δήμου Θεσσαλονίκης η δημοτική σύμβουλος Ελεάννα Ιωαννίδου, πρόεδρος του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών του Δ.Θ. Στόχος της επιμόρφωσης η κατανόηση του πλαισίου (κοινωνικού, ιστορικού, πολιτισμικού, γλωσσικού, θρησκευτικού) εντός του οποίου καλούνται να υλοποιηθούν οι παρεμβάσεις των εθελοντών και εθελοντριών. Στην επιμόρφωση συμμετείχε ομάδα φοιτητριών και η καθηγήτρια Αλεξάνδρα Ανδρούσου από το τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έγινε ζωντανή συζήτηση τόσο για θέματα διεθνούς εμπειρίας σε προσφυγικούς καταυλισμούς όσο και για ειδικότερα θέματα που αφορούν την καθημερινή λειτουργία των καταυλισμών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Οι φοιτητές και τα μέλη ΔΕΠ του ΑΠΘ και του ΕΚΠΑ μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους στους καταυλισμούς του Ελαιώνα και των Διαβατών και συμμετείχαν σε κοινά βιωματικά σεμινάρια. Στη βάση  δεδομένων που δημιουργήθηκε συμμετέχουν 450 φοιτητές και φοιτήτριες του ΑΠΘ οι οποίοι σταδιακά συμμετέχουν στις δημιουργικές δραστηριότητες απασχόλησης των παιδιών στα Διαβατά και στο λιμάνι.