Το ώριμο φρούτο και το ρουά του Πούτιν στη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής

Συντάκτης: Γιάννης Δαμέλλος 

Κάθε μέρα που περνά, η Τουρκία απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από την Ευρώπη αλλά και από τις ΗΠΑ. Η καχυποψία του Σουλτάνου απέναντι στην αμερικανική κυβέρνηση για το αποτυχημένο πραξικόπημα, έχει μπολιαστεί πλέον σε μεγάλο μέρος του κοινωνικού σώματος και οι μαζικές διαδηλώσεις του ΑΚΡ είναι μάρτυρας αυτού. Οι τσακωμοί με την ΕΕ για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας αλλά και για τα συμφωνηθέντα στο προσφυγικό, είναι καθημερινοί. Στις Βρυξέλλες δεν κρύβουν πλέον ότι έχουν έτοιμο plan B, αν ο Ερντογάν συνεχίσει να απειλεί με χάος. Όμως, το πέρασμα του Ερντογάν στην αντίπερα όχθη -κι η επανεκκίνηση των σχέσεων με τη Μόσχα- αναδεικνύει και τον πραγματικό νικητή της πρόσφατης κρίσης που δεν είναι άλλος από τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Αν τη νύχτα του πραξικοπήματος ο Ρώσος Πρόεδρος έπαιξε τα ρέστα του σε μια παρτίδα που κρεμόταν από μία κλωστή, τότε έπαιξε και κέρδισε, καθορίζοντας ίσως και το νικητή εκείνης της αναμέτρησης. Έτσι μετά και τη γονυκλησία του Ερντογάν, δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που πιστεύουν ότι σήμερα στην ανατολική Μεσόγειο το πάνω χέρι έχει ο Πούτιν, καθώς μετά από την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τη Συρία έρχεται τώρα και η Τουρκία να αναζητήσει την προσέγγιση με τη Μόσχα. Κι εν τέλει, με ελάχιστες στρατηγικές κινήσεις στη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής και μέσα σε πολύ μικρό διάστημα, ο Ρώσος Πρόεδρος αύξησε την επιρροή της Ρωσίας χωρίς ιδιαίτερο κόπο και χωρίς ιδιαίτερη βία. 


Κάνει λάθος όποιος νομίζει ότι ο Πούτιν είχε λόγο να δει τον Ερντογάν να χάνει την εξουσία στην Τουρκία. Τουναντίον, επειδή οι Ρώσοι βλέπουν μακρύτερα, λόγω και της ψυχροπολεμικής εμπειρίας τους, είχαν αντιληφθεί ότι περισσότερο κινδύνευαν από έναν "εξ Αμερικής" προερχόμενο αντικαταστάτη του Ερντογάν παρά από τον ίδιο που έτσι κι αλλιώς βρισκόταν στριμωγμένος διεθνώς. Αν είχαν και πληροφόρηση ότι σχεδιαζόταν πραξικόπημα, ακόμη καλύτερα για αυτούς. Πάντως η προσέγγιση Άγκυρας-Μόσχας δεν είχε σημείο εκκίνησης τη νύχτα του πραξικοπήματος και ποιος ξέρει, μπορεί να ήταν και αυτός ο λόγος που εκείνο έγινε και απέτυχε.

Στη μπανιέρα δυο-δυο

Από τον Ιούνιο ακόμα η Ρωσία και η Τουρκία διαπραγματεύονταν μυστικά τη συμφιλίωσή τους στην Τασκένδη, την πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν, έπειτα από μια μεσολάβηση που πραγματοποιήθηκε κυρίως από έναν Τούρκο επιχειρηματία και τον πρόεδρο του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ. Σύμφωνα με την εφημερίδα Hurriyet, ο επιχειρηματίας Τσαβίτ Τσαγκλάρ, διατηρούσε καλές σχέσεις με τον επικεφαλής της ρωσικής δημοκρατίας του Νταγκεστάν στον Καύκασο, τον Ραμαζάν Αμπντουλατίποφ, ο οποίος έχει με τη σειρά του πρόσβαση στον σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του ρώσου προέδρου, τον Γιούρι Ουσάκοφ. Τον Ιούνιο, η Άγκυρα άρχισε να συντάσσει μια επιστολή προς τη Μόσχα για να εκφράσει τη λύπη της για το αεροπορικό επεισόδιο ώστε να ξεπερασθεί η κρίση. Ο πρόεδρος Ναζαρμπάγεφ, ο οποίος διατηρεί καλές σχέσεις με τον Πούτιν και τον Ερντογάν, δήλωσε στις 22 Ιουνίου στην Άγκυρα, αφού συναντήθηκε με τον ρώσο ηγέτη, ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να του αποσταλεί αυτή η επιστολή. Έτσι στις 24 Ιουνίου, έπειτα από αίτημα του ουζμπέκου προέδρου, ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, ο Ιμπραήμ Καλίν, έσπευσε στην Τασκένδη, όπου ο Πούτιν συμμετείχε στη σύνοδο του οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης. Η επιστολή επιδόθηκε στον σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του ρώσου προέδρου και ο Πούτιν έδωσε τότε το πράσινο φως για τη συμφιλίωση, υποστηρίζει η Hurriyet. Στη συνέχεια τα δύο μέρη δημοσιοποίησαν την επιστολή στις 27 Ιουνίου, ανοίγοντας τον δρόμο για τον τερματισμό της κρίσης, η οποία υπήρξε εξαιρετικά επιβλαβής για την τουρκική οικονομία. (Πληροφορίες από Χουριέτ)

Σύμφωνα με το CNN, πάντως αν και υπάρχουν σοβαροί οικονομικοί και πολιτικοί λόγοι για την προσέγγιση των δύο πλευρών, στη Συρία η ατζέντα τους διαφέρει, ενώ και ο Πρόεδρος Άσαντ έχει κατηγορήσει ανοιχτά τον Ερντογάν ότι χρησιμοποίησε το πραξικόπημα για να εξαπλώσει την επιρροή του στην περιοχή. Ακόμη χειρότερα, το κουρδικό ζήτημα αναμένεται να αποτελέσει αγκάθι στις σχέσεις των δύο χωρών καθώς στις σημερινές επαφές τους οι Τούρκοι έσπευσαν να υπενθυμίσουν ότι θεωρούν το Συριακό Κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα και τις Κουρδικές Μονάδες Προστασίας του Λαού (τους Κούρδους μαχητές με απλά λόγια) το ίδιο επικίνδυνες με τον ISIS, αν και αυτές οι δηλώσεις γίνονται για να τις ακούν οι άσχετοι της κρίσης. Οι Ρώσοι είχαν καρφώσει τους Τούρκους στους Αμερικάνους για τις αγορές φθηνού πετρελαίου από το Ισλαμικό Κράτος, επειδή τους συνέφερε. Και οι ίδιοι επέτρεψαν στο Κουρδικό Κόμμα να ανοίξει και γραφεία στη Μόσχα, επειδή τους συνέφερε. Ερωτηθείς σχετικά, ο Τούρκος υπουργός εξωτερικών Μελβούτ Τσαβούσογλου, απέφυγε διακριτικά την παγίδα λέγοντας ότι “δεν έχει επαρκή ενημέρωση για το θέμα”...

Στην παρούσα φάση, Τουρκία και Ρωσία καλούνται να λύσουν τον πιο δύσκολο γρίφο στη σχέση τους αφού η μεν επιθυμεί την ανατροπή του Άσαντ αλλά σε καμία περίπτωση την αυτονόμηση των Κούρδων της Συρίας, ενώ η Μόσχα θέλει τον Άσαντ να συμμετέχει σε οποιαδήποτε συζήτηση για πολιτική μετάβαση. για να διατηρήσει την θέση ισχύος στη Συρία. Το Κουρδικό, είναι για τη Μόσχα ένα ισχυρό εργαλείο, αλλά στο κάτω-κάτω της γραφής ο Πούτιν θα κάνει αυτό που τον συμφέρει με όποιες συνέπειες θα έχει αυτό για όλους μας.