Καθετί που ζούμε είναι πολιτικοποιημένο κι όμως κανείς δεν μπορεί να κάνει κάτι γι' αυτό

Jacobin

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ANTON JÄGER

Η «μεταπολιτική» εποχή των δεκαετιών του 1990 και του 2000 έχει τελειώσει — ο κόσμος ασχολείται με την πολιτική όπου κι αν κοιτάξει κανείς. Αλλά παραδόξως, η ικανότητά μας να κάνουμε οτιδήποτε ουσιαστικά πολιτικό εξακολουθεί να λείπει.

Στα μισά της αυτοβιογραφίας της Τα Χρόνια, η Γαλλίδα μυθιστοριογράφος Annie Ernaux χάρισε στους αναγνώστες της ένα πολιτικό πανόραμα των μέσων της δεκαετίας του 1990:

Κυκλοφορούσε η φήμη ότι η πολιτική ήταν νεκρή. Η έλευση μιας «νέας παγκόσμιας τάξης» κηρύχθηκε. Το τέλος της Ιστορίας ήταν κοντά. . . Η λέξη «αγώνας» απαξιώθηκε ως επιστροφή στον μαρξισμό, έγινε αντικείμενο χλευασμού. Όσο για την «υπεράσπιση των δικαιωμάτων», το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό ήταν αυτά του καταναλωτή.

Το βιβλίο της Ernaux που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 2008, εμφανίστηκε λίγο πριν η Lehmann Brothers καταρρεύσει. Μια αγγλική μετάφραση ήρθε μόλις το 2017, ήδη στο τέλος της «λαϊκιστικής» δεκαετίας. Όταν πρωτοδημοσιεύτηκε, το έργο της Ernaux διέγνωσε έναν κόσμο στον οποίο οι άνθρωποι είχαν αποσυρθεί στην ιδιωτική ζωή. όπου η πολιτική υποβιβάστηκε στο μεσοδιάστημα ενώ οι τεχνοκράτες ήταν επικεφαλής.

Ο Τόνι Μπλερ απλώς υποστήριξε ότι το να εναντιώνεται κανείς στην παγκοσμιοποίηση ήταν σαν να αντιτίθεται στην αλλαγή των εποχών. 

«Δεν ξέραμε τι μας φόβιζε περισσότερο», θυμάται αυτή τη στιγμή η Ernaux, «τα μέσα ενημέρωσης και οι δημοσκοπήσεις τους για το ποιον εμπιστεύεστε, τα συγκαταβατικά τους σχόλια, οι πολιτικοί με τις υποσχέσεις τους να μειώσουν την ανεργία και να κλείσουν την τρύπα στον προϋπολογισμό ή στην κυλιόμενη σκάλα στο Σταθμό του Μετρό που ήταν πάντα εκτός λειτουργίας».

Δέκα χρόνια και μια δεκαετία λαϊκιστικής αναταραχής αργότερα, η μαρτυρία της Ερνό είναι και οικεία και άγνωστη. Η ταχεία εξατομίκευση και παρακμή των συλλογικών θεσμών που διέγνωσε δεν έχει σταματήσει. Εκτός από μερικές εξαιρέσεις, τα πολιτικά κόμματα δεν έχουν ανακτήσει τα μέλη τους. Οι σύλλογοι δεν είδαν αύξηση της προσέλευσης. Οι εκκλησίες δεν έχουν γεμίσει τα στασίδια τους και τα συνδικάτα δεν έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Σε όλο τον κόσμο, η κοινωνία των πολιτών εξακολουθεί να είναι βυθισμένη σε μια βαθιά και παρατεταμένη κρίση.

Από την άλλη πλευρά, το μείγμα δυσαρέσκειας και απάθειας τόσο χαρακτηριστικό της δεκαετίας του 1990 του Ernaux δεν ισχύει σχεδόν σήμερα. Ο Τζο Μπάιντεν εξελέγη με ποσοστό ρεκόρ, το δημοψήφισμα για το Brexit ήταν η μεγαλύτερη δημοκρατική ψηφοφορία στην ιστορία της Βρετανίας. Οι διαμαρτυρίες των Black Lives Matter έγιναν μαζικά θεάματα. πολλές από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου φόρεσαν τον μανδύα της φυλετικής δικαιοσύνης, προσαρμόζοντας τις επωνυμίες τους για να υποστηρίξουν τον σκοπό.

Μια νέα μορφή «πολιτικής» είναι παρούσα στα γήπεδα ποδοσφαίρου, στις πιο δημοφιλείς εκπομπές του Netflix, στον τρόπο που οι άνθρωποι περιγράφουν τον εαυτό τους στις σελίδες τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Για πολλούς στη Δεξιά, η κοινωνία αισθάνεται τώρα ότι έχει υπερκεραστεί από μια διαρκή Υπόθεση Ντρέιφους, χωριστά οικογενειακά δείπνα, ποτά με φίλους και γεύματα εργασίας. 

Σε πολλούς στο Κέντρο, έχει δημιουργήσει μια λαχτάρα για μια εποχή πριν από αυτή την υπερ-πολιτική, «μια νοσταλγία για τη μετα-ιστορία» στις δεκαετίες του 1990 και του 2000, όταν οι αγορές και οι τεχνοκράτες ήταν αποκλειστικά υπεύθυνοι για την πολιτική.

Μια εποχή «μετα-πολιτικής» έχει ξεκάθαρα τελειώσει. Ωστόσο, αντί για μια επανεμφάνιση της πολιτικής του εικοστού αιώνα - πλήρης με μια αναβίωση μαζικών κομμάτων, συνδικάτων και αγωνιστικότητας στο χώρο εργασίας - είναι σχεδόν σαν να έχει παραλειφθεί ένα βήμα. 

Όσοι πολιτικοποιήθηκαν από την εποχή που σημαδεύτηκε από το χρηματοπιστωτικό κραχ θα θυμούνται όταν τίποτα, ούτε καν οι πολιτικές λιτότητας που επιβλήθηκαν μετά από αυτό, δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πολιτικό.

 Σήμερα όλα είναι πολιτική. Και όμως, παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι σε όλες αυτές τις διαστάσεις, πολύ λίγοι εμπλέκονται στο είδος της οργανωμένης σύγκρουσης συμφερόντων που κάποτε θα μπορούσαμε να περιγράψουμε ως πολιτική με την κλασική έννοια του εικοστού αιώνα.