Ποια Ευρώπη;

Πηγή: Efsyn.gr - Συντάκτης: Σοφία Βιδάλη, καθηγήτρια ΔΠΘ - Σκίτσο: Μιχάλης Κουντούρης

Η συσχέτιση μεταξύ της ελλιπούς κοινωνικής ενσωμάτωσης μερίδας της νεολαίας (ιδίως αφρο-ασιατικής καταγωγής) στο αξιακό σύστημα της Ευρώπης και της προσχώρησής της στον ισλαμιστικό φονταμενταλισμό, που τέθηκε από τον Ζ.-Κ. Γιούνκερ, θέτει και ένα ζήτημα αναστοχασμού πάνω στην ιδέα του ευρωπαϊκού συστήματος αξιών που δεν αφορά μόνο στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό, αλλά και στο νεοναζισμό. Θέτει επίσης ένα ζήτημα ευθυνών της ίδιας της Ε.Ε. για όσα συμβαίνουν.

Στην Ευρώπη, τα τελευταία σχεδόν 30 χρόνια, υπό την επίδραση του νεοφιλελευθερισμού, κυριάρχησαν αξίες και πρότυπα συμπεριφοράς που διέρρηξαν την κοινωνική αλληλεγγύη, καλλιέργησαν τον ατομικισμό, τη βία και την υπερβολή ως μέσο ανάπτυξης κοινωνικών σχέσεων και ατομικής ολοκλήρωσης, μετατρέποντας τις κοινωνικές σχέσεις σε αγοραίες αξίες, επιβραβεύοντας λογικές του τύπου «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και προάγοντας τον κοινωνικό αυτοματισμό-ρατσισμό στις σχέσεις μεταξύ κοινωνικών ομάδων και κρατών.

Η αφομοίωσή τους αποτέλεσε έργο ολόκληρου του συστήματος θεσμών και δομών που αυτήν ακριβώς τη λογική δίδαξαν για το πώς πρέπει να είναι οι σχέσεις των ανθρώπων και οι σχέσεις κράτους-πολίτη.

Αν τα πράγματα έχουν έτσι, στην περίπτωση των δραστών των τρομοκρατικών επιθέσεων, δεν βρισκόμαστε ενώπιον μιας ελλιπούς κοινωνικής αφομοίωσης αλλά ενώπιον μιας υπερ-προσαρμογής στη λογική του κυρίαρχου ευρωπαϊκού πολιτισμού μέσα από πληθώρα ευκαιριών υπερβολής/υπέρβασης ορίων, συγκινησιακά φορτισμένων, που προάγουν την υπερ-ένταση, τον θάνατο και την εκδίκηση ως ατομική ολοκλήρωση.

Αυτό δεν αφορά μόνον τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, αλλά και τα παντός είδους νεοναζιστικά μορφώματα στην Ευρώπη.

Τόσο το λεγόμενο «Ισλαμικό κράτος» όσο και ο νεοναζισμός «δούλεψαν» πάνω στο σημερινό κυρίαρχο αξιακό σύστημα της Δύσης, προσαρμόζοντάς το στις επιδιώξεις τους. Τόσα χρόνια στα ευρωπαϊκά σχολεία και στα ΜΜΕ διδάχθηκε μια συγκεκριμένη λογική που τελικά υποβάλλει ποικιλοτρόπως στην αναζήτηση της δικαίωσης και της προοπτικής με όρους καθαρότητας και εχθρότητας και στην αναγωγή της αυτοκαταστροφής ή της καταστροφής του άλλου σε στόχο «ζωής».

Η περαιτέρω εμπλοκή με τη βία είναι ζήτημα ειδικής εκπαίδευσης, που ανέλαβαν τα κάθε είδους μορφώματα, όπως νεοναζιστικές οργανώσεις, «Ισλαμικό κράτος» κ.λπ. Ετσι, η Ευρώπη οφείλει, έστω απέναντι στα θύματα, να ξαναδεί τι έκανε η ίδια για τα παιδιά της μέσα από την προώθηση του νεοφιλελευθερισμού.

Οφείλει επιπλέον η ίδια η Ε.Ε. να ανοίξει μια συζήτηση θεσμικά, σε κρίσιμα για την τροπή των πραγμάτων ζητήματα:

α) οι οικονομικές σχέσεις, οι πηγές χρηματοδότησης, οι προμηθευτές εξοπλισμών του «Ισλαμικού κράτους» δεν έχουν καν τεθεί ως θέμα σε θεσμικό επίπεδο της Ε.Ε., αν και πληθαίνουν οι πληροφορίες για την ανάπτυξη τέτοιων σχέσεων με χώρες της Ε.Ε. και της Ευρώπης και παρά το γεγονός ότι η ταυτοποίηση και ο έλεγχος της ροής χρήματος αναγνωρίζεται ως θεμελιώδες ζήτημα για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.

β) Η στάση της Ε.Ε. απέναντι στους πολέμους στη Μ. Ανατολή δεν μπορεί να αφεθεί στον ιστορικό του μέλλοντος. Θα ήταν αφελές να υποθέσει κάποιος ότι η Ε.Ε. δεν είχε τη δυνατότητα πρόγνωσης των συνεπειών που έχουν οι εμπόλεμες καταστάσεις σε μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, εμφύλιους πολέμους, σφαγές αμάχων και άρα στο προσφυγικό και το μεταναστευτικό: τίθενται έτσι ερωτήματα για τους λόγους που η Ε.Ε. ανέχθηκε, δεν απέτρεψε, δεν ανέλαβε ουσιαστικές πρωτοβουλίες ή ενίσχυσε την κατάσταση πολέμου όλων εναντίον όλων στη Μ. Ανατολή και περαιτέρω για τη στάση της στο μεταναστευτικό-προσφυγικό ζήτημα.

γ) Η Ε.Ε. θα πρέπει να επανατοποθετηθεί στο δόγμα της εσωτερικής της ασφάλειας, που αποδείχθηκε ότι αναπτύχθηκε με λάθος όρους: από τη μηδενική ανοχή στην ευρωπαϊκή της εκδοχή έως την «Ευρώπη-φρούριο» αποδεικνύεται σήμερα ότι όλες οι κάμερες και όλα τα ηλεκτρονικά προφίλ του κόσμου δεν επαρκούν για να αποτρέψουν ένα τρομοκρατικό γεγονός, όταν μάλιστα ο δράστης δεν έχει σκοπό να διαφύγει, αλλά να πεθάνει δικαιωμένος. Ετσι, τίθεται ζήτημα σχετικά με τους λόγους εμμονής σε στρατηγικές εσωτερικής ασφάλειας με αποκλειστικά αστυνομικούς-επιχειρησιακούς όρους, που εξ ορισμού δεν μπορούν να έχουν καμία προληπτική λειτουργία.

Οι ηγέτες της Ε.Ε. σήμερα βρίσκονται ενώπιον ενός θεμελιώδους για το μέλλον των λαών της διλήμματος: ή θα συνεχίσουν να μη στέκονται στο ύψος των περιστάσεων, ακολουθώντας τον ίδιο καταστροφικό δρόμο που θα οδηγήσει σε μεγαλύτερα δεινά, ή θα αλλάξουν πολιτική άμεσα, αρχίζοντας από το οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο της Ε.Ε.