Με το καθεστώς Άσαντ να έχει καταρρεύσει και τον Σύρο Πρόεδρο να εγκαταλείπει τη χώρα, ο ρόλος της Τουρκίας -που στο παρελθόν στήριξε συγκεκριμένες φατρίες των σουνιτών τζιχαντιστών και το Ισλαμικό Κράτος- αποκτά ιδιαίτερη σημασία στη σκακιέρα της Μ.Ανατολής, καθώς η πτώση της κυβέρνησης θα μπορούσε να διαταράξει το στόχο της Άγκυρας να ανατρέψει τις προσφυγικές ροές και να νικήσει τις κουρδικές δυνάμεις στο βόρειο τμήμα της Συρίας. Βαρόμετρο, εντούτοις αποτελούν οι διαθέσεις των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Μόσχας και θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι ο Τραμπ να αναλάβει Πρόεδρος για να δούμε τί του έχει αφήσει παρακαταθήκη ο Μπάιντεν και πώς θα ενεργήσει ο ίδιος όταν αναλάβει την Προεδρία.
Η Τουρκία -εκτός των ΗΠΑ- είναι η πιο σημαντική εξωτερική κρατική υπόσταση στη Μέση Ανατολή που υποστηρίζει την πλευρά των ανταρτών. Στα βορειοδυτικά γειτνιάζει με το έδαφος των Σύριων ανταρτών και η κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποστήριξε την εξέγερση της Αραβικής Άνοιξης το 2011 κατά του καθεστώτος του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ που προετοιμάστηκε από τη Χίλαρι Κλίντον και την Αλ Κάιντα της Βεγγάζης. Κατά καιρούς, υποστήριξε επίσης διάφορες ισλαμιστικές ομάδες στη διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου.
Η ηγετική και πιο ουσιαστική ομάδα ανταρτών, η Ha'yat Tahrir al-Sham (HTS), δηλ. το πρώην Μέτωπο Al-Nusra, μια τζιχαντιστική οργάνωση που πολέμησε το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος (ISIS) προφανώς και δεν είναι ο κύριος πελάτης της Άγκυρας. Η HTS άλλαξε κοστούμι ισχυριζόμενη ότι απαρνήθηκε ορισμένες από τις πιο ακραίες θέσεις της, υπόσχεται δήθεν ότι θα σεβαστεί στο μέλλον τις μειονότητες και έχει αναλάβει ορισμένες θεσμικές ευθύνες με τη μορφή της τοπικής αυτοδιοίκησης. Όπως αναφέρουν διεθνείς αναλυτές, "ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι το HTS απέκτησε τουρκική βοήθεια με τη μορφή όπλων, κυρίως μη επανδρωμένων αεροσκαφών", πριν από την πιο πρόσφατη επίθεση, η Άγκυρα λίγα είχε να προσφέρει στο HTS. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το HTS φέρεται να κατασκευάζει τα δικά του όπλα τα τελευταία χρόνια.
Ο βασικός σύμμαχος της Τουρκίας μεταξύ των ανταρτών είναι ο Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA), ο οποίος, παρά το όνομά του, είναι μια οντότητα εξ ολοκλήρου τουρκικής κατασκευής και ιδιοκτησίας. Μετά από την ήττα του ISIS -που το καθεστώς της Άγκυρας εφοδίαζε με όπλα- οι Τούρκοι ανησυχούν περισσότερο για την εμφάνιση μιας συριακής-κουρδικής οντότητας στη βόρεια Συρία υπό την ηγεσία των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, των SDF.
Οι SDF, αν και συριακή οργάνωση, έχουν τις ρίζες τους στην τουρκοκουρδική διαμάχη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν να συνεργαστούν με τους SDF όταν οι ιρακινές, συριακές και ιρακινοκουρδικές δυνάμεις διέλυσαν τον ISIS το 2014. Αυτή η συνεργασία ήταν επιτυχής, και μέχρι σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν μια δύναμη περίπου εννιακοσίων στρατιωτών στη βόρεια Συρία σε συνεργασία με το SDF για να αποτρέψουν την αναζωπύρωση του ISIS.
Πώς αντιλαμβάνεται η Τουρκία την αλλαγή φρουράς στη Συρία;
Οι Τούρκοι πιθανώς γνώριζαν τις προετοιμασίες του HTS, αλλά μιας και δεν έλεγχαν τις δραστηριότητές του πρέπει να εξεπλάγησαν όσο και όλοι μας από την ταχύτητα με την οποία η αντιπολίτευση νίκησε τις άμυνες της Συρίας, πρώτα στο Χαλέπι, μετά στη Χάμα και τη Χομς. Καταρχήν, η πτώση του Χαλεπίου ήταν σαφώς μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη για την Άγκυρα, αφού μετά από χρόνια διαρκούς αντιπαράθεσης με το καθεστώς του Άσαντ, ο Ερντογάν μπορεί πλέον να επαναδιαπραγματευτεί με ένα νέο ηγέτη στη Δαμασκό. Δεν θα εκπλαγεί κανείς λοιπόν αν η παρούσα εξέλιξη αυξήσει την επιρροή της Τουρκίας στη Συρία.
Εντούτοις, η κατάρρευση στα χέρια των τζιχαντιστών, ενώ πριν από 5 χρονια θα γιορτάζονταν στην Τουρκία, τώρα αποτελεί πρόβλημα. Κυρίως η κατάληψη της Χάμα από τους αντάρτες. Η Χάμα είναι στρατηγικά κρίσιμη: βρίσκεται στη διασταύρωση πολλών άλλων πόλεων, συμπεριλαμβανομένης της Χομς, και ελέγχει το βορρά εκεί που η Δαμασκός ελέγχει το Νότο.
Πριν 2 εικοσιτετράωρα, ο Ερντογάν βγήκε λέγοντας ότι ελπίζει οι αντάρτες να φτάσουν μέχρι τη Δαμασκό. Κάτι που έγινε. Το φυντάνι του όμως ο Τουρκος ΥΠΕΞ Φιντάν, μιλώντας σήμερα στο Φόρουμ της Ντόχα στο Κατάρ, είπε ότι «δεν πρέπει να επιτραπεί στις τρομοκρατικές οργανώσεις να επωφεληθούν από αυτή την κατάσταση. Οι ομάδες της αντιπολίτευσης πρέπει να είναι ενωμένες. Θα εργαστούμε για τη σταθερότητα και την ασφάλεια στη Συρία», πρόσθεσε. Η Τουρκία ανησυχεί. Γιατί;
Επειδή, "όχι μόνο η Άγκυρα δεν μπορεί να ελέγξει τους αντάρτες, αλλά η προοπτική νέων προσφυγικών ροών που πυροδοτούνται από τη συμπεριφορά του HTS και το χάος που προκαλείται από την κατάρρευση του καθεστώτος είναι μια σοβαρή πιθανότητα", όπως αναφέρουν διεθνείς αναλυτές. Η κυβέρνηση του Ερντογάν αντιμετωπίζει επί του παρόντος μια πολιτική αντίδραση στο εσωτερικό από τα προηγούμενα προσφυγικά κύματα, τα οποία διέσχισαν τα σύνορα (έως και 3,5 εκατομμύρια) και η προοπτική νέων ροών θα ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική.
Πώς εξελίσσεται η εκστρατεία της Τουρκίας κατά των Κούρδων της Συρίας;
Για τους Τούρκους, ο μοναδικός πιο κρίσιμος στόχος παραμένει η εξάλειψη των Συριακών Κούρδων SDF, του συμμάχου των ΗΠΑ. Ο Ερντογάν αναβάθμισε πρόσφατα τη σημασία των Κούρδων της Συρίας στην εσωτερική πολιτική του, όχι μόνο για να βάλει τους Κούρδους πολίτες του σε άμυνα, αλλά και ως μέσο για να αποσπάσει την προσοχή του λαού του. Ωστόσο, το πραγματικό σκεπτικό, αν και δεν διατυπώθηκε δημόσια, είναι ο φόβος ότι οι Κούρδοι της Συρίας θα συνάψουν συμφωνία με οποιαδήποτε κεντρική κυβέρνηση στη Δαμασκό για να επιτύχουν ένα αυτόνομο καθεστώς, όπως έκαναν οι Κούρδοι του Ιράκ μετά τον πόλεμο στο Ιράκ. Οι Τούρκοι θυμούνται έντονα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο κύριος παράγοντας που βοήθησε τους Κούρδους του Ιράκ να δημιουργήσουν την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν. Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται για άλλη μια φορά σε συμμαχία με μια άλλη κουρδική οντότητα, βαθαίνουν τους φόβους στην Άγκυρα ότι η ιστορία θα επαναληφθεί. Ως αποτέλεσμα, η αμερικανική ευθυγράμμιση έχει γίνει η κύρια πηγή διαμάχης μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον.
Σ΄αυτό το σημείο θα πρέπει να εξετασθεί σοβαρά ο παράγοντας Τραμπ. Η τρέχουσα συριακή εξέγερση αρχικά έδωσε στην Τουρκία την κάλυψη που χρειαζόταν για να ωθήσει το φιλοτουρκικό SNA στις κουρδικές θέσεις, με άμεσο στόχο την ώθηση των SDF ανατολικά του ποταμού Ευφράτη. Οι Κούρδοι άρχισαν πάλι να τρέχουν. Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι το SNA έχει σημειώσει κάποιες επιτυχίες, αλλά όχι χωρίς να προκαλέσει οργή από τον σύμμαχό τους HTS, ο οποίος τους επέκρινε ότι εγκατέλειψαν τον κύριο στόχο της επίθεσης.
Εντέλει, η μοίρα του συριακού κουρδικού θύλακα ανήκει στην Ουάσιγκτον. Η Άγκυρα θα μπορούσε να ελπίζει ότι η επερχόμενη κυβέρνηση Ντόναλντ Τραμπ θα αποφασίσει να αποσύρει τους εννιακόσιους στρατιώτες της από τη Συρία και να τερματίσει την υποστήριξή της προς τους SDF.
Άλλωστε, ο Τραμπ επιχείρησε να το κάνει δύο φορές κατά την πρώτη του θητεία, μόνο για να πειστεί να μην το κάνει από μερίδα συμβούλων του. Οι συνέπειες μιας αμερικανικής αποχώρησης θα ήταν πολύ πιο τρομακτικές σήμερα.
Υπάρχουν περίπου 40.000 και πλέον κρατούμενοι και υποστηρικτές του ISIS σε φυλακές που διαχειρίζονται οι SDF, όπως το al-Hol. Εάν απελευθερωθούν, είναι πολύ πιθανό μερικοί ή πολλοί από αυτούς τους κρατούμενους είτε να ενταχθούν στο HTS, ενισχύοντάς το έτσι ή προκαλώντας χάος στο βόρειο Ιράκ ή όχι μόνο.
Πιθανώς δεν θα ήταν σκόπιμο να αποσυρθούν τα στρατεύματα ακόμη και αν δεν είχε συμβεί η τρέχουσα εξέγερση, καθώς θα είχε εκληφθεί ως νίκη για το Ιράν και τους συμμάχους του. Το Ιράν, επίσης, προτρέπει το Ιράκ να μειώσει την αμερικανική στρατιωτική παρουσία. Εκτός από τη συμβολή στην αποτροπή της αναζωπύρωσης του ISIS, οι αμερικανικές δυνάμεις στη Συρία παρακολουθούν τη μεταφορά αγαθών και την υποστήριξη του Ιράν στους συμμάχους του, όπως η Χεζμπολάχ.
Υπάρχει ρεαλιστική προοπτική για μια αναζωογόνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Συρία λόγω της αλλαγής φρουράς;
Ο Άσαντ είχε λιγοστούς φίλους στην περιοχή. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και άλλα αραβικά κράτη τον υποστήριξαν πολιτικά, αλλά τώρα είναι πολύ αργά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ που κάθονταν στο περιθώριο, τώρα μπαίνουν στο προσκήνιο. Όμως, το τέλος του Άσαντ αντιπροσωπεύει ένα αποφασιστικό πλήγμα κατά του Ιράν και των συμμάχων του καθώς η Τεχεράνη αποκόπτεται από τον Λίβανο και τη Χεζμπολάχ και η αμερικανική πίεση στο Ιράκ να αποστασιοποιηθεί από τους Ιρανούς είναι επίσης πιθανό να αυξηθεί.
Από την άλλη πλευρά, η εμφάνιση ενός τζιχαντιστικού κράτους στη Συρία θα δημιουργούσε άνευ προηγουμένου αβεβαιότητα και θα προκαλούσε νέους κύκλους βίας που εμπλέκουν εξωτερικούς παράγοντες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και το Ιράκ. Όπως αναφέρουν διεθνείς αναλυτές, αυτό που ανησυχεί όλους για την κατάρρευση του καθεστώτος είναι ότι το οπλοστάσιό του με χημικά όπλα θα μπορούσε στη συνέχεια να πέσει στα χέρια του HTS ή άλλων τζιχαντιστών.
No comments:
Post a Comment