Παγκοσμιοποίηση της Προσφυγιάς το 2015

Σχόλιο: Γιάννης Δαμέλλος / Άρθρο: Εφημερίδα των Συντακτών 

Σε τί πλανήτη ζούμε επιτέλους; Κάθε προηγούμενο παγκόσμιο ρεκόρ κατέρριψε το 2015 ο αριθμός των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους και να αναζητήσουν άσυλο σε πιο ασφαλείς προορισμούς, αφού άγγιξε τα 65,3 εκατομμύρια. Αιτία, για μια ακόμη φορά η πετρελαιοκίνητη απληστία της Δύσης εις βάρος του Τρίτου Κόσμου, οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στο Μαγκρέμπ και τη Συρία αλλά και οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις στο Αφγανιστάν, το Σουδάν και τη Λιβύη, όπου ο ορυκτός πλούτος και οι γεοπολιτικοί συσχετισμοί έχουν μεγαλύτερη αξία από την ανθρώπινη ζωή. Παρακάτω, μπορείτε να διαβάσετε από την Εφημερίδα των Συντακτών σχετικό άρθρο, με αφορμή της Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων.

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR) είναι η πρώτη φορά που σπάει το όριο των 60 εκατομμυρίων προσφύγων και εκτοπισμένων, αριθμός μεγαλύτερος από το συνολικό πληθυσμό της Βρετανίας και σημαντικά αυξημένος σε σύγκριση με το 2014, όταν είχαν καταγραφεί 59,5 εκατομμύρια πρόσφυγες και εκτοπισμένοι παγκοσμίως. Σε σύγκριση μάλιστα με το 2014, το 2015 σημειώθηκε αύξηση 9,7%. 

Ειδικότερα, ο αριθμός των προσφύγων –δηλαδή των ανθρώπων που εγκατέλειψαν τη χώρα τους– ανέρχεται στα 21,3 εκατομμύρια και εκείνος των εσωτερικά εκτοπισμένων –που έφυγαν από τις πόλεις και τα χωριά τους αλλά χωρίς να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους– στο ρεκόρ των 40,8 εκατομμυρίων. Σ' αυτούς θα πρέπει να προστεθούν και 3,2 εκατομμύρια άνθρωποι που αιτήθηκαν άσυλο πέρυσι σε ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες.

Όπως τονίζεται στην έκθεση, «ένας στους 113 ανθρώπους σήμερα είναι ξεριζωμένος, έχει αιτηθεί άσυλο, είναι εσωτερικά εκτοπισμένος ή είναι πρόσφυγας».

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, Φίλιπο Γκράντι, εκτιμά ότι οι παράγοντες που απειλούν τους πρόσφυγες πολλαπλασιάζονται διαρκώς.

«Τρομακτικός αριθμός προσφύγων και μεταναστών πεθαίνει κάθε χρόνο στη θάλασσα. Στην ξηρά οι άνθρωποι που προσπαθούν να γλιτώσουν από τον πόλεμο δεν μπορούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους επειδή τα σύνορα έχουν κλείσει», υπογράμμισε.

Επίσης αναφέρει ότι μπορεί το προσφυγικό να κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή επικαιρότητα το 2015, όμως η «μεγάλη πλειονότητα των προσφύγων σε όλον τον κόσμο βρίσκεται αλλού», σε χώρες που βρίσκονται κοντά σε εμπόλεμες περιοχές.

Κόσμος ανισοτήτων

«Ζούμε σε έναν κόσμο ανισοτήτων», υπάρχουν πόλεμοι, συγκρούσεις και «είναι αναπόφευκτο οι άνθρωποι να θέλουν να πάνε σε έναν πιο ασφαλή κόσμο», τόνισε ο σχολίασε ο Φίλιπο Γκράντι παρουσιάζοντας στη Γενεύη την έκθεση με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας των Προσφύγων.

Σύμφωνα με τον Φίλιπο Γκράντι, οι περισσότερες κρίσεις που οδηγούν τους ξεριζωμένους στην εξορία είναι λίγο-πολύ οι ίδιες, με τη Συρία στην πρώτη θέση.

Ωστόσο, το 2015 ανέκυψαν και νέες επείγουσες καταστάσεις «στο Μπουρούντι, το Νότιο Σουδάν και το Αφγανιστάν».

Όπως εξήγησε, οι Αφγανοί σήμερα αποτελούν τη δεύτερη σε όγκο ομάδα προσφύγων σε όλον τον κόσμο, πίσω από τους Σύρους που αριθμούν σχεδόν 5 εκατομμύρια. «Ακόμη και οι Αφγανοί που ζουν εδώ και πολλά χρόνια ως πρόσφυγες στο Ιράν, κατευθύνονται πλέον στην Ευρώπη» για να ζητήσουν άσυλο, πρόσθεσε.

«Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που διέπλευσαν τη Μεσόγειο και έφτασαν στα παράλια της Ευρώπης μετέφεραν το μήνυμα ότι αν δεν λύσεις τα προβλήματα, τα προβλήματα θα έρθουν σ' εσένα», συνέχισε ο Γκράντι.

«Είναι οδυνηρό που οι άνθρωποι στις πλούσιες χώρες χρειάστηκαν τόσο πολύ καιρό για να το καταλάβουν αυτό. Χρειαζόμαστε δράση, πολιτική δράση για να σταματήσουν οι συρράξεις. Αυτό θα ήταν το σημαντικότερο εμπόδιο για τις προσφυγικές ροές».

Τείχη και ξενοφοβία

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ επισήμανε μεταξύ άλλων ότι οι αιτούντες άσυλο ολοένα και περισσότερο βρίσκονται αντιμέτωποι με τείχη ή με ξενοφοβικά αισθήματα.

«Η άνοδος της ξενοφοβίας δυστυχώς εξελίσσεται σε καθοριστικό στοιχείο του περιβάλλοντος στο οποίο εργαζόμαστε. Φράχτες υψώνονται παντού και δεν μιλάω μόνο για τείχη. Μιλάω για τους νομοθετικούς φραγμούς που έρχονται, ακόμη και σε χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου που για μεγάλο χρονικό διάστημα αποτελούσαν προπύργια στην προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων που συνδέονται με το άσυλο», επισήμανε.

Η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας δεν έλυσε το πρόβλημα

Αναφερόμενος στη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας, απότοκο τους γεγονότος ότι οι βαλκανικές χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους, ο Φίλιπο Γκράντι τόνισε πως «το γεγονός ότι αυτή η ροή σταμάτησε δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα του εκτοπισμού τελείωσε. Μπορεί να τελείωσε για ορισμένες χώρες που δεν χρειάζεται να το αντιμετωπίζουν πλέον, προς το παρόν».

Σε ερώτηση για το θέμα της μετεγκατάστασης των προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στο πλαίσιο ενός προγράμματος που καθυστερεί να εφαρμοστεί καθώς μέχρι στιγμής έχουν μετεγκατασταθεί μόνο 2.406 άνθρωποι από 160.000, ο Φίλιπο Γκράντι είπε με έμφαση:

«Δεν υπάρχει Σχέδιο Β για την Ευρώπη. Η Ευρώπη θα συνεχίσει να υποδέχεται αιτούντες άσυλο. Όλοι θα πρέπει να μοιραστούν την ευθύνη πλέον».

HRW: «Οι πρόσφυγες στην Τουρκία δεν προστατεύονται»

Έκκληση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση να επανεκτιμήσει τους ισχυρισμούς των Σύρων προσφύγων που βρίσκονται στην Τουρκία, ότι εκεί τα δικαιώμτά τους δεν προστατεύονται, έκανε το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Human Rights Watch.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε, με αφορμή την σημερινή παγκόσμια ημέρα, τονίζει ότι οι πρόσφυγες στην Τουρκία δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, στις υπηρεσίες υγείας και σε θέσεις εργασίας.

Το μέλος της HRW, Στέφανι Τζι τόνισε ότι «δεν αποτελεί έκπληξη ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι δεν απολαμβάνουν τη βοήθεια που χρειάζονται τόσο απεγνωσμένα ώστε να μπορέσουν να επιζήσουν».

Κάλεσε μάλιστα τους διεθνείς δωρητές να ενισχύσουν τις προσπάθειες της Άγκυρας να βελτιώσει την κατάσταση των προσφύγων, ενώ η Ελλάδα και το Ευρωπαϊκό Γραφείο Παροχής Ασύλου θα πρέπει να παράσχουν άσυλο στους Σύρους πρόσφυγες που έφτασαν εκεί από την Τουρκία και να μην τους στέλνουν πίσω, με το επιχείρημα ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα.

«Ασφαλής δεν σημαίνει μόνο προστασία από τις διώξει ή τον πόλεμο», αναφέρει η HRW, αλλά περιλαμβάνει «το δικαίωμα στην εργασία, την υγεία και την εκπαίδευση».

Ανακοινώσεις στην Ελλάδα

Ανακοίνωση για την Παγκόσμια Ημέρα του Πρόσφυγα εξέδωσε η Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής, στην οποία τονίζει το έργο της για τη φροντίδα των ανθρώπων που έφτασαν εδώ εκτοπισμένοι από τις πατρίδες τους.

Στο κείμενο μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής:

«H Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης σήμερα, Παγκόσμια ημέρα του Πρόσφυγα, στρέφει το βλέμμα της στις γενεσιουργές αιτίες των μαζικών πληθυσμιακών μετακινήσεων, στον πόλεμο, τη βία, τις κοινωνικές ανισότητες. Στα ερείπια της πόλης απ΄όπου πέρασε ισοπεδωτικά το πολεμικό γεγονός, διακρίνει κανείς με δυσκολία την ελπίδα αναδόμησής της.

»Μένουμε να παρακολουθούμε τα ερείπια μιας εποχής απ΄όπου όσοι κατορθώνουν να ξεφύγουν και να μη θαφτούν μαζί τους ξεκινούν για το μεγάλο ταξίδι προς την αγκαλιά του Δυτικού πολιτισμού, αυτού του πολιτισμού που έχει ενσωματώσει τον εσωτερικό αντίλογο ως πρώτη αξία, άρα και την ανοχή στο διαφορετικό, την ετερότητα, το άλλο».

«Η Υπηρεσία Υποδοχής και ταυτοποίησης υπερασπίζει το δικαίωμα επανεγκατάστασης αυτών των ανθρώπων στην καρδιά μιας αλληλέγγυας, ενσυναισθητικής και ανεκτικής κοινωνίας.

Η ΥΠΥΤ φροντίζει για τη φιλοξενία αυτών των ανθρώπων και την υπαγωγή όσων αποζητούν καταφύγιο μακριά από τις διώξεις που υφίστανται στην πατρίδα τους και τις ένοπλες συρράξεις, σε κατάλληλες διαδικασίες (καταγραφής, ταυτοποίησης, ιατρικού ελέγχου, ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, ενημέρωσης περί των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών τους) ώστε να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις παροχής διεθνούς προστασίας που αυτοί οι άνθρωποι δικαιούνται», συμπληρώνει.

«Στην μνήμη του ισοπεδωμένου από τον πόλεμο γενέθλιου τόπου του ανθρώπου που προσφεύγει, μεριμνούμε ώστε να προστεθεί η ανάμνηση μιας χώρας που του προσέφερε μια στάση ασφάλειας, αξιοπρεπούς διαμονής, κατανόησης, μια στάση παροχής των κατάλληλων πληροφοριών και εργαλείων είτε για να συνεχίσει το ταξίδι του με δύναμη και κουράγιο ή να παραμείνει κάτω από την προστασία της ελληνικής προνοιακής πολιτικής στην περίπτωση που διαπιστώνεται ευαλωτότητα», καταλήγει.