«Πολιτική: Οδηγίες Χρήσεως» από την Ισπανία (με τρέιλερ από το ντοκιμαντέρ)

Συντάκτης: Κωστής Κορνέτης, ιστορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης, για την Εφημερίδα των Συντακτών - Τρέιλερ από το YouTube 

Ενα ντοκιμαντέρ έρχεται να προστεθεί στο έντονα πολωμένο προεκλογικό κλίμα της Ισπανίας, πριν από τις κρίσιμες επαναληπτικές εθνικές εκλογές αυτής της Κυριακής. Η ταινία «Πολιτική: Οδηγίες Χρήσεως» παρακολουθεί βήμα-βήμα την ιλιγγιώδη πορεία των Ποδέμος από την άνοιξη του 2014 που πρωτοεμφανίστηκαν ως κόμμα διαμαρτυρίας, θερίζοντας τη δυναμική των πλατειών του 2011, έως τις εκλογές του Δεκεμβρίου του 2015 που ήταν υποψήφιοι νικητές.

Η ταινία βαδίζει στα χνάρια του περίφημου ντοκιμαντέρ «Primary» που αποτυπώνει την εκστρατεία του JFK κατά τη διεκδίκηση του χρίσματος των Δημοκρατικών το 1960 - όπου η κάμερα παρακολουθεί βήμα βήμα τον υποψήφιο στο περίφημο στιλ του «direct cinema».

Αλλά και του πιο πρόσφατου «The War Room», που παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στο στρατηγείο του Μπιλ Κλίντον κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του το 1992, με τον νεαρό Τζορτζ Στεφανόπουλο να καταστρώνει στρατηγικές και να απαντά πυρετωδώς σε τηλέφωνα.

Πάνω σ’ αυτές τις αμερικάνικες γενεαλογίες «πατάει» δυναμικά ο ταλαντούχος Ισπανός σκηνοθέτης Φερνάντο Λεόν ντε Αρανόα.

Η σχεδόν δίωρη ταινία του κατορθώνει να κρατήσει τον θεατή με κομμένη την ανάσα χάρη στο νευρικό μοντάζ, που τιθάσευσε 500 ώρες υλικού, αλλά και τη μουσική υπόκρουση του Αντόνιο Σάντσεθ, σε ένα σάουντρακ που αποτελείται αποκλειστικά από κρουστά, αυξάνοντας διαρκώς τον ρυθμό και την αδρεναλίνη του θεατή.

Στην ταινία παρακολουθούμε όλη την πορεία των Ποδέμος από το Βισταλέγρε και μετά, τις εσωτερικές τους κόντρες, τα διδάγματα που αποκομίζουν, τις καλές και τις κακές στιγμές τους: από τον Πάμπλο Ιγκλέσιας να παίζει με τον σκύλο και το κινητό του (με κολλημένο το, ξεθωριασμένο πλέον, αυτοκόλλητο «Σύριζα, Ποδέμος, Βενθερέμος»), μέχρι τις πολύ ανθρώπινες στιγμές του άγχους πριν από τις ομιλίες, της κούρασης στην τελική ευθεία, τις συνεχείς εναλλαγές ανάμεσα στην αίσθηση πανωλεθρίας και αποθέωσης.

Ο Λεόν ντε Αρανόα αναδεικνύει τα συστατικά από τα οποία είναι φτιαγμένοι οι Ποδέμος – και συγκεκριμένα το πώς λειτουργεί η πολιτική «κουζίνα» τους, όπως λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Η αφίσα του ντοκιμαντέρ 

Βλέπουμε πώς αυτός ο σκληρός πυρήνας του κόμματος, που αποτελείται κυρίως από νεότατους καθηγητές και καθηγήτριες πολιτικής επιστήμης και φιλοσοφίας, αναλύει ακατάπαυστα πολιτικές στρατηγικές, τις τεστάρει αδιάκοπα, βγάζει καίρια συμπεράσματα.

Ξεκινώντας με ταξίδια στη Λατινική Αμερική και προσπάθειες να μεταλαμπαδεύσουν οι Ποδέμος από κει την τεχνογνωσία ενός ποπουλισμού με «θετικό» πρόσημο, που εγκαταλείπουν σχετικά γρήγορα, ώς τα εξαιρετικά σκληρά προεκλογικά ντιμπέιτ του 2015, παρακολουθούμε τους βασικούς πολιτικούς πρωταγωνιστές του κόμματος σε μια αδιάκοπη προσπάθεια εξισορρόπησης μεταξύ θεωρίας και πράξης.

Το πιο ενδιαφέρον πρόσωπο που σκιαγραφείται μέσα από την ταινία, πέρα από τον γνωστό, χαρισματικό και «κινηματογραφικό» Ιγκλέσιας, είναι ο νούμερο δύο του κόμματος, Ινιγκο Ερεχόν, που μοιάζει πραγματική μηχανή σκέψης και παραγωγής ιδεολογίας.

Ο Ερεχόν αναλύει διαρκώς, υποστηρίζει πως τα πάντα είναι θέμα πολιτικού λεξιλογίου, δοκιμάζει τα επικοινωνιακά όπλα της εποχής, τονίζει πως δεν εμπιστεύεται ούτε στο ελάχιστο την παλιά «κάστα» πολιτικών, γιατί θέλει πραγματική αλλαγή.

Η ταινία, παρά τη σαφέστατα θετική προδιάθεσή της προς τους Ποδέμος, αναδεικνύει την ενίοτε προβληματική σχέση του κόμματος με τη βάση και τις τοπικές οργανώσεις, τις κατηγορίες εναντίον του Ιγκλέσιας για αρχηγισμό (και μάλιστα συνδεόμενο με μασκιλισμό), την κόντρα ανάμεσα στον κινηματικό πουρισμό «από τα κάτω» και τον πραγματισμό των πολιτικών στρατηγικών της κορυφής, τις λίγες αλλά καίριες αυτοκριτικές στιγμές του ηγετικού πυρήνα για τους ουκ ολίγους τακτικισμούς του.

Τέλος, αναφορές των Ποδέμος στην υποτιθέμενη «ασυμβατότητά» τους με την Ενωμένη Αριστερά του Αλμπέρτο Γκαρθόν θα μπορούσαν να τους φέρουν σε σχετικά άβολη θέση σήμερα, μετά την τελική συνεργασία τους με τους τελευταίους που επετεύχθη μερικούς μόλις μήνες μετά τα γυρίσματα.

Ο Ρόμπερτ Κένεντι είχε πει κάποτε στον Ρόμπερτ Ντρου, επ’ αφορμής της ταινίας «Crisis» με θέμα τον ίδιο και τον αδελφό του -που καταγράφει το πώς βιώθηκε η «κρίση των πυραύλων» στην Κούβα πίσω από τις κλειστές πόρτες του Λευκού Οίκου-, πως ο βασικός λόγος που συμφώνησε να συμμετάσχει στο ντοκιμαντέρ είναι πως θα έδινε τα πάντα για να γνώριζε τα παρασκήνια του Λευκού Οίκου εκ των έσω τις 48 ώρες πριν από την κήρυξη του πολέμου εναντίον της Ιαπωνίας από τον Ρούζβελτ.

Αν και η ταινία του Αρανόα δεν πραγματεύεται κάτι τόσο δραματικό, παρ’ όλα αυτά έχει κανείς την αίσθηση πως κάτι αλλάζει με τρόπο δυναμικό και καταλυτικό - και την ίδια πεποίθηση μοιάζει να μοιράζονται και οι πρωταγωνιστές της ταινίας.

Το κατά πόσο αυτός ο νέος τρόπος άσκησης της πολιτικής από τους Ποδέμος θα μεταφραστεί και σε ακόμα πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα στις ισπανικές κάλπες, όπως αφήνει να εννοηθεί το τέλος της ταινίας, θα φανεί την Κυριακή.

*